Η συνάντηση της Λίβερπουλ με τον Άγιαξ το 1966 ήταν μια «σπίθα» που πυροδότησε τη δημιουργία δύο ομάδων που μεγαλούργησαν τις επόμενες δεκαετίες, παρόλο που μια από τις δύο έφυγε ταπεινωμένη από εκείνη την σειρά. Το Total Football έγινε γνωστό στην Ευρώπη και ο νεαρός τότε, Γιόχαν Κρόιφ, αναδείχθηκε μέσα από την... ομίχλη του Άμστερνταμ!
Σχετικά Άρθρα
Γιόχαν Κρόιφ: Ο «εγκέφαλος» πίσω από το μοντέρνο ποδόσφαιρο
Άγιαξ - Μπενφίκα: Όταν ο «θρόνος» της Ευρώπης βρήκε νέο «βασιλιά»
Η μέρα που ο Σάνκλι θα έχτιζε το μύθο του, οφείλεται στην Τσάρλτον
«Άγιαξ; Αυτό δεν είναι καθαριστικό για τα τζάμια;». Κάπως έτσι αντέδρασε ο Μπιλ Σάνκλι στην κλήρωση της Λίβερπουλ με τον «Αίαντα» για τον δεύτερο γύρο του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το 1966. Αντίδραση, που μάλλον μετάνιωσε μετά το πέρας των αναμετρήσεων, αφού η συγκεκριμένη σειρά αγώνων έμελλε να αλλάξει πολλά στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο.
Πριν από την πρώτη συνάντηση, φαβορί για την πρόκριση φυσικά και ήταν η ομάδα του Μερσεϊσάιντ. Ήταν η εποχή που κυριαρχούσε άλλωστε. Δυο πρωταθλήματα σε τρία χρόνια, ένα Κύπελλο Αγγλίας και μια πορεία μέχρι τα ημιτελικά του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το 1965 -όπου αποκλείστηκε με αμφιλεγόμενο τρόπο από την Ίντερ- ήταν ο απολογισμός για τον Σάνκλι ως τότε στον πάγκο των «κόκκινων».
Ο Άγιαξ από την άλλη ήταν μια νεανική ομάδα που απαρτίζονταν από παίκτες όπως ο Κλας Νούνινγκα, ο Βιμ Σούρμπιερ, ο Χενκ Γκρουτ, ο Σίακ Σβάαρτ και φυσικά ο Γιόχαν Κρόιφ. Με εξέχουσα φυσιογνωμία στην άκρη του πάγκου τον, όπως θα χαρακτηριστεί αργότερα, «νονό του Total Football», Ρίνους Μίχελς. Μέχρι εκείνη την στιγμή όμως, κανείς δεν φανταζόταν που μπορεί να φτάσει αυτό το σύνολο. Ο «Αίαντας» είχε να αγωνιστεί στην Ευρώπη από το 1961, ενώ δυο σεζόν πριν την πρόσληψη του Μίχελς, είχε φλερτάρει με τον υποβιβασμό. Φυσικά ούτε το ολλανδικό ποδόσφαιρο στην ολότητά του είχε να επιδείξει κάτι σημαντικό μέχρι τότε, με την Eredivisie να έχει μόλις γίνει επαγγελματική κατηγορία.
Παραμονές του αγώνα στην ολλανδική πρωτεύουσα, υπήρχε μεγάλη προσμονή για την πρώτη αναμέτρηση της σειράς με τους πρωταθλητές Αγγλίας και τα εισιτήρια να έκαναν γρήγορα «φτερά». Ο 15χρονος τότε Λουίς Φαν Χάαλ, δε κατάφερε να προμηθευτεί κάποιο εισιτήριο κι όμως, όπως δήλωσε χρόνια αργότερα, μπήκε στο γήπεδο. «Έψαξα να βρω τον γηραιότερο φύλακα στις εισόδους και απλά γλίστρησα μέσα, αφού ήξερα πως δε θα καταφέρει να με κυνηγήσει».
Ωστόσο, ένα παχύ στρώμα ομίχλης είχε «αγκαλιάσει» το Ολυμπιακό Στάδιο του Άμστερνταμ, με την ορατότητα να είναι ελάχιστη και την έναρξη του παιχνιδιού αβέβαιη. Ο Αντόνιο Σμπαρδέλλα, ο Ιταλός διαιτητής της αναμέτρησης, διεμήνυσε πως για να γίνει ο αγώνας είναι απαραίτητο να βλέπεις από την μια εστία στη άλλη καθαρά. Με βάση αυτό, η αναμέτρηση δεν έπρεπε να ξεκινήσει ποτέ. Αντιθέτως, ο αγώνας διεξήχθη κανονικά.
Βέβαια, αυτό βόλεψε τις δυο ομάδες, καθώς αμφότερες ήθελαν να διεξαχθεί η αναμέτρηση και να μην μεταφερθεί για την επόμενη ημέρα. Από τη μια ο Άγιαξ δεν ήθελε να δυσαρεστήσει τους οπαδούς της ομάδας που είχαν κατακλύσει το στάδιο. Από την άλλη η Λίβερπουλ δεν ήθελε να μετακινηθεί ο αγώνας 24 ώρες μετά, αφού το Σαββατοκύριακο που ακολουθούσε, έδινε σημαντικότατο αγώνα με την Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ για το πρωτάθλημα. Έτσι, η αναμέτρηση της 7ης Δεκεμβρίου του 1966 θα μείνει για πάντα στην ιστορία ως «Το ματς της ομίχλης» ή όπως αποκαλείται στα ολλανδικά «De Mistwedstrijd».
«Επειδή ήθελα να κερδίσω το Κύπελλο Πρωταθλητριών, δε σημαίνει ότι θα άφηνα τη διεκδίκηση του πρωταθλήματος στην άκρη», δήλωσε αργότερα ο Σάνκλι για τον αγώνα. Ο Άγιαξ, βέβαια, δεν άφησε την ευκαιρία να πάει χαμένη. Είτε πρόκειται για σύμπτωση ή ένα καλά οργανωμένο σχέδιο, οι παίκτες των γηπεδούχων φόρεσαν μια ολόλευκη(!) εμφάνιση. Αν λάβουμε υπόψη την ομίχλη και την κατακόκκινη εμφάνιση της Λίβερπουλ, είναι λογικό οι Άγγλοι να δυσκολεύονται να εντοπίσουν τους αντιπάλους τους πολύ περισσότερο.
Οι Ολλανδοί ήταν κυρίαρχοι στην αναμέτρηση και πήραν προβάδισμα μόλις στο τρίτο λεπτό με τον ντε Βολφ, ενώ ο Κρόιφ στο 17’ διπλασίασε τα τέρματα της ομάδας του. Το σκορ του ημιχρόνου έκλεισε στο 4-0, με τον Νούνινγκα να πετυχαίνει τα δυο επόμενα γκολ. Χάρις την ομίχλη, ο αγώνας πρόσφερε αρκετά αστεία σκηνικά, όπως εκείνο με πρωταγωνιστή τον Σβαρτ, ποδοσφαιριστή του Άγιαξ. Πλησιάζοντας προς το τέλος του ημιχρόνου, ο Σβαρτ πίστεψε ότι ο διαιτητής είχε σφυρίξει τη λήξη και αποχώρησε από τον αγωνιστικό χώρο, με κατεύθυνση τα αποδυτήρια. Κάπου εκεί τον πέτυχε κάποιος από το τεχνικό επιτελείο της ομάδας και εξηγώντας του ότι ακόμα «παίζεται η μπάλα», τον έσπρωξε να μπει ξανά στον αγώνα. Μάλιστα, στην εξέλιξη της φάσης ήταν αυτός που έδωσε την ασίστ στον Νούνινγκα για το τέταρτο γκολ, χωρίς να γίνει αντιληπτό από κανέναν διαιτητή ή βοηθό ότι ήρθε από τα αποδυτήρια!
Στην αυτοβιογραφία του ο Σάνκλι γράφει για τον αγώνα, πως ενώ το σκορ ήταν στο 2-0, αναγκάστηκε να μπει στον αγωνιστικό χώρο για να ηρεμήσει τον Γουίλι Στίβενσον και τον Τζοφ Στρονγκ. «Είπα στον Γουίλι και τον Τζοφ, “Έλεος, ηρεμήστε. Είναι μόνο το πρώτο παιχνίδι. Υπάρχει ακόμα μια αναμέτρηση στο Λίβερπουλ, που μπορούμε να ανατρέψουμε την κατάσταση, αρκεί να μην δεχθούμε αλλά γκολ. Ας χάσουμε 2-0. Δεν είναι κακό. Χαλαρώστε και παίξτε” και κάπως έτσι αποχώρησα χωρίς να με πάρει χαμπάρι ο διαιτητής».
Στην ανάπαυλα η ομίχλη πυκνώθηκε, κάτι που έκανε ακόμα πιο δύσκολα τα πράγματα, αφού πλέον η ορατότητα από την εστία δεν έφτανε καν μέχρι το κέντρο του γηπέδου. Ο ρέφερι ωστόσο επέμεινε, ότι η αναμέτρηση πρέπει να ολοκληρωθεί κανονικά. Έτσι, το δεύτερο ημίχρονο ήταν πιο φτωχό όσον αφορά τις φάσεις και τα γκολ, λόγω της ορατότητας, με τον Γκρουτ να πετυχαίνει το πέμπτο για τον Άγιαξ και τον Λόουλερ απλά να βάζει το «γκολ της τιμής» για τους φιλοξενούμενους.
Ήταν μια απρόσμενη ήττα για τη Λίβερπουλ, με τον «Αίαντα» να την «πατάει κάτω». Πάντως μη νομίζετε ότι οι οπαδοί έπαιρναν... μυρωδιά από το τι γινόταν εντός αγωνιστικού χώρου, αφού ακόμα και στα γκολ οι πανηγυρισμοί ερχόντουσαν με μεγάλη καθυστέρηση. Όσοι κάθονταν κοντά στο τέρμα της Λίβερπουλ, έδιναν «σήμα» στους υπόλοιπους για την εξέλιξη και τα γκολ, με όσους ήταν μακριά να πανηγυρίζουν επειδή άκουγαν τους συνοπαδούς τους, παρά επειδή ήξεραν τι πραγματικά γινόταν.
Ο τεχνικός των «κόκκινων» ωστόσο, δεν εντυπωσιάστηκε με την επίδοση του αντιπάλου, δηλώνοντας χαρακτηριστικά, «Ήταν τυχεροί. Την επόμενη εβδομάδα στο Λίβερπουλ θα φάνε εφτά». Ίσως να ευθύνεται το χάρισμα που είχε ο Σάνκλι, αλλά ο κόσμος όντως πίστευε ότι το σκορ θα ανατραπεί και οι Άγγλοι θα πάρουν την πρόκριση.
Στη ρεβάνς του Άνφιλντ όμως, η κατάσταση δεν ανατράπηκε. Οι Ολλανδοί μάλιστα προηγήθηκαν με δύο τέρματα του 19χρονου τότε Κρόιφ, που έκανε την Ευρώπη να παραμιλά με την εμφάνισή του. Η Λίβερπουλ κατάφερε να ισοφαρίσει με «ντοπιέτα» του Χαντ, αλλά φυσικά δεν ήταν αρκετό. Μετά την ολοκλήρωση του δεύτερου ματς, ο Σάνκλι ήταν ο πρώτος που πήγε στα αποδυτήρια του Άγιαξ, να συγχαρεί τους Ολλανδούς για την πρόκριση. Δείγμα ήθους του Άγγλου τεχνικού, αλλά και του σπουδαίου επιτεύγματος που πέτυχε ο «Αίαντας» σε εκείνη τη σειρά αγώνων.
Όσον αφορά την συνέχεια της διοργάνωσης, ο Άγιαξ αποκλείστηκε στον επόμενο γύρο από την Ντούγκλα Πράγας με συνολικό σκορ 3-2, αλλά «το νερό είχε μπει στο αυλάκι» για τους Ολλανδούς. Ο Μίχελς ήδη αρχίσει να χρησιμοποιεί ένα μοντέρνο 4-2-4, εξασφαλίζοντας ότι οι ποδοσφαιριστές του είχαν την ικανότητα να αλλάζουν θέσεις στη διάταξη με άνεση. Η δημιουργία κενών χωρών και φάσεων ήταν η κεντρική ιδέα σε όλο αυτό που ονομάστηκε αργότερα «Total Football».
Για τους οπαδούς του Άγιαξ «το ματς της ομίχλης» έγινε μια ιστορικής σημασίας αναμέτρηση, που μνημονεύεται ακόμα και σήμερα ως ένα από τα πλέον «θρυλικά» ματς της ομάδας. Αυτός ο αγώνας έδωσε αυτοπεποίθηση στον «Αίαντα», καθώς απέδειξε ότι όχι μόνο ήταν ικανός να συναγωνιστεί τα μεγάλα ευρωπαϊκά ονόματα, αλλά να τα κατατροπώσει κιόλας. Ο Κρόιφ άλλωστε δήλωσε ότι εκείνη η αναμέτρηση είδε καθοριστική σημασία στην εξέλιξη της ομάδας των επόμενων ετών. Μιας ομάδας που κατάφερε να τα «σηκώσει» όλα. Τρια διαδοχικά Κύπελλα Πρωταθλητριών (1970, 1971, 1972), έξι πρωταθλήματα Ολλανδίας σε επτά χρόνια (1966-1968, 1970, 1971-1973) και τέσσερα κύπελλα (1967, 1970-1972). Μάλιστα, το 1972 κατέκτησε και τις πέντε διοργανώσεις στις οποίες συμμετείχε (πρωτάθλημα, κύπελλο Ολλανδίας, Κύπελλο Πρωταθλητριών, Σούπερ Καπ Ευρώπης και Παγκόσμιο Κύπελλο Συλλόγων), και έγινε μόλις ο δεύτερος σύλλογος που πέτυχε κάτι ανάλογο, μετά την Σέλτικ του 1967 (6/6 κατακτήσεις οι Σκωτσέζοι). Όλοι θεωρούν ότι εκείνη η αναμέτρηση με τη Λίβερπουλ στο Άμστερνταμ ήταν η απαρχή όλων αυτών, για αυτό και το «Mistwedstrijd» έχει ξεχωριστή θέση στην ιστορία των Ολλανδών.
? in 1966, in a match between Ajax and Liverpool, a legend was born out of the fog. #CruyffLegacy
— Johan Cruyff (@JohanCruyff) October 21, 2020
Read more about this story at https://t.co/ZmrjoCxaKE
? @NLNatArchief pic.twitter.com/U6RuZAqbFP
Από την άλλη η Λίβερπουλ, μπορεί να δέχθηκε ένα «χαστούκι» εκείνο το βράδυ όμως δεν πήγε... χαμένο. Στο διάσημο «Boot Room» του Άνφιλντ, εκεί όπου το τεχνικό επιτελείο του συλλόγου μαζευόταν και συζητούσε τις τακτικές της ομάδας, εκείνος ο αγώνας δεν πέρασε απαρατήρητος. Κάποια από τα μεγαλύτερα ποδοσφαιρικά μυαλά της εποχής, μεταξύ των οποίων ο Σάνκλι, ο Μπομπ Πέισλι, ο Τζο Φέιγκαν και ο Τομ Σάουντερς, συναντιόντουσαν εκεί και ανέλυαν κάθε πτυχή του παιχνιδιού της ομάδας. Αυτοί οι άνδρες ήταν υπεύθυνοι για την ευρωπαϊκή κυριαρχία της Λίβερπουλ. Ο αγώνας με τον Άγιαξ, πόνεσε πολύ τους «κόκκινους», αλλά τους έκανε να καταλάβουν πως χρειάζονταν μια αλλαγή, αν δεν ήθελαν να μείνουν πίσω από τους αντιπάλους και τον εκσυγχρονισμό του αθλήματος. Φυσικά αυτό χρειάστηκε χρόνο, όπως και για τον Άγιαξ το ίδιο, ενώ κάποιες σκληρές αποφάσεις χρειάστηκαν να παρθούν στην πορεία, με πιο χαρακτηριστική την κίνηση του Σάνκλι να διαλύσει την πρώτη ομάδα μετά τον τελικό του FA Cup και την ήττα από τη Γουότφορντ το 1970 (αυτό είναι μια άλλη ιστορία βέβαια).
«Το ματς της ομίχλης» μπορεί να μην ήταν ένας τελικός, ούτε καν κάποιος ημιτελικός, αλλά επηρέασε άρδην την εξέλιξη των δύο ομάδων. Για τον Άγιαξ έγινε η στιγμή που άλλαξε η ιστορία του, αφού η νίκη εκείνο το βράδυ του έδωσε την αυτοπεποίθηση που του έλειπε και ήταν η απαρχή για την κυριαρχία του στην Ευρώπη. Για τους «κόκκινους» ήταν το... πάθημα που έγινε μάθημα, επιφέροντας αλλαγή «ρότας» στις τακτικές της ομάδας, κάτι που περίπου μια δεκαετία αργότερα την οδήγησε στην δική τους κυριαρχία, εντός και εκτός συνόρων. Ή όπως ακριβώς το περιέγραψε ο Μπιλ Σάνκλι, εκείνο το βράδυ στο Άμστερνταμ ήταν «το προπύργιο των επιτυχιών της Λίβερπουλ».
Βασίλης Βασιλείου
