Χιλιάδες λέξεις έχουν γραφτεί και ειπωθεί ανά τα χρόνια, άπειρες διαμάχες έχουν ξεκινήσει μεταξύ ομάδων, οπαδών και όσων ασχολούνται με το ποδόσφαιρο, με επίκεντρο το... offside. Είναι εντυπωσιακό πόσο μεγάλες αντιδράσεις, συζητήσεις και έριδες μπορεί να προκαλέσει κάτι που σε πολλές περιπτώσεις καθορίζεται από μερικά εκατοστά ή τη σήμερον ημέρα ακόμα και… χιλιοστά! Ο κανονισμός του offside, για τον αναλυτή του μέλλοντος, θα έχει περάσει στα όρια του «θρύλου», αν και είναι αμφίβολο αν θα υπάρξει κάποτε εποχή που οι αποφάσεις επόπτη και διαιτητή για τον αν ο επιτιθέμενος βρίσκεται μπροστά ή πίσω από τη νοητή γραμμή, θα λογίζονται ως θέσφατο, όση βοήθεια και αν προσφέρει ακόμη η τεχνολογία…
Πολύ πριν εμφανιστεί, ακόμα και ως ιδέα, το περίφημο VAR, που έχει μονοπωλήσει τη σχετική συζήτηση τα τελευταία χρονιά, έγινε η κομβική αλλαγή που διαφοροποίησε την ίδια την ουσία του offside. Στις 28 Ιουνίου του 1990, ακριβώς 32 χρόνια πριν, η ΦΙΦΑ άλλαξε τον κανονισμό, αναγνωρίζοντας το πλεονέκτημα στους επιθετικούς που βρίσκονται στην ίδια ευθεία με τους αμυντικούς, αλλάζοντας ουσιαστικά τον τρόπο που παίζεται το παιχνίδι, μετά από 65 ολόκληρα χρόνια!
Η διαφορά είναι χαοτική, ειδικά αν αναλογιστεί κάνεις ότι εκείνη την εποχή και για πολλά από τα επόμενα χρόνια, δεν υπήρχαν… χιλιοστά και βίντεο, αλλά οι αποφάσεις παίρνονταν με βάση «το μάτι» του επόπτη και την κρίση του ρέφερι. Επομένως ο όρος «ίδια ευθεία» είχε πολύ διαφορετική σημασία από ότι σήμερα και αφορούσε ένα μεγάλο μέρος των περιπτώσεων που ελέγχονταν για παράβαση. Το σημαντικότερο όμως στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν είναι «το γράμμα», αλλά το πνεύμα του κανονισμού. Είναι σαφές ότι η Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία προσπάθησε να κάνει το προϊόν της πιο θεαματικό, πιο ελκυστικό, δίνοντας ένα πλεονέκτημα στην επίθεση για να αυξήσει την παραγωγή αυτού που αποτελεί την πεμπτουσία του ιδίου του αθλήματος: Τα γκολ!
Δεν είναι τυχαίο ότι η αλλαγή ήρθε σε μια εποχή που συντελούνταν αυτό που ονομάζεται «εμπορευματοποίηση» του ποδοσφαίρου με τον Νόμο Μποσμάν να έρχεται λίγα χρόνια αργότερα για να συμβάλλει τα μέγιστα προς αυτή την κατεύθυνση. Η «στρογγυλή θεά» μετατρεπόταν σιγά σιγά σε ένα προϊόν με παγκόσμια απήχηση και η τηλεόραση την έβαζε στα σπίτια κάθε γωνιάς του πλανήτη. Η ΦΙΦΑ πήγε με το ρεύμα και προσπάθησε να εναρμονιστεί με τα νέα δεδομένα που προέκυπταν, αφουγκραζόμενη την λαϊκή απήχηση που είχε το ποδόσφαιρο, κάνοντας μια αλλαγή στον κανόνα του offside, που μπορεί να φάνταζε μικρή αν αναλογιστεί κάνεις τις περιπτώσεις που ο επιτιθέμενος θα βρισκόταν ακριβώς στην ίδια ευθεία με τον αμυνόμενο, όμως με μια πιο διεξοδική ματιά και διάβασμα «πίσω από τις λέξεις», θα δει ότι ουσιαστικά το μήνυμα προς τους διαιτητές ήταν ξεκάθαρο: Αν δεν είστε σίγουροι, αφήστε τη φάση να εξελιχθεί, με στόχευση αυτό που ο κόσμος ήθελε να βλέπει. Σκορ και θέαμα!
Για να κατανοήσουμε καλύτερα το μέγεθος της αλλαγής, πρέπει να πάμε πίσω χρονικά και να κάνουμε μια ιστορική αναδρομή στην πορεία του κανονισμού για το offside. Καθώς το ποδόσφαιρο αναπτύχθηκε κατά τις δεκαετίες του 1860 και 1870, ο κανονισμός του οφσάιντ αποδείχτηκε η μεγαλύτερη πηγή διαφωνίας μεταξύ των συλλόγων. Οι κανονισμοί για το οφσάιντ εμφανίστηκαν αρχικά στους κώδικες για το ποδόσφαιρο που δημιουργήθηκαν στα πρώτα αγγλικά σχολεία, στις αρχές του 19ου αιώνα και βασίστηκαν στους «Κανόνες του Κέμπριτζ». Αυτοί οι κανόνες ήταν αρκετά πιο αυστηροί από όσο έχουμε συνηθίσει στο μοντέρνο ποδόσφαιρο. Σε κάποιους από αυτούς μάλιστα, ένας παίκτης ήταν «εκτός της πλευράς του» (off his side) αν απλά στεκόταν μπροστά από την μπάλα σε έναν κανόνα παρόμοιο με το οφσάιντ που ισχύει στο σημερινό ράγκμπι!
Από την άλλη πλευρά, οι κανόνες του Σέφιλντ δεν περιλάμβαναν καθόλου την έννοια του οφσάιντ, με ορισμένους παίκτες γνωστούς ως «kick throughs» να τοποθετούνται μπροστά από το αντίπαλο τέρμα! Μετά από αρκετές «ζυμώσεις» και εκατέρωθεν υποχωρήσεις, κυριάρχησε και υιοθετήθηκε από την Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία, ο κανόνας, ότι ο επιτιθέμενος για να βρίσκεται σε κανονική θέση θα πρέπει να καλύπτεται από 3 αμυνόμενους, και αυτό διατηρήθηκε μέχρι και το 1925! Τότε έγινε η αλλαγή που μείωσε τους αμυνόμενους σε δύο, έχοντας όμως το πλεονέκτημα της ίδιας ευθείας και παρέμεινε έτσι για 65 ολόκληρα χρόνια, μέχρι το… σωτήριον έτος 1990!
Ο… αστικός μύθος θέλει όσους δεν έχουν ασχοληθεί ποτέ «ζεστά» με το ποδόσφαιρο, να δυσκολεύονται αισθητά να κατανοήσουν την έννοια του offside. Ίσως να μην έχουν άδικο, αν υπολογίσουμε ότι όσοι παίρνουν τις αποφάσεις, προσπαθούν μέχρι και σήμερα, πάνω από 150 χρόνια μετά από την πρώτη επίσημη θέσπιση του κανόνα (1863), να βρουν τη «χρυσή τομή» ώστε το offside να υφίσταται και να τηρείται με τρόπους καθολικά αποδεκτούς…
Έκτορας Σταυρόπουλος
www.bnsports.gr
