Την παρομοίασαν με ζογκλέρ που χόρευε στον αέρα. Όλοι είχαν πλανευτεί. Ακόμα και ο προπονητής της. Αλήθεια, όμως πόσες εκεί έξω μπορούσαν να εκθρονίσουν την απόλυτη κυρίαρχο Νάντια Κομανέτσι; Ώσπου πλησίασε υπερβολικά κοντά στον ήλιο, τα φτερά της δεν άντεξαν, και ως άλλος Ίκαρος, κατακρημνίστηκε στα βράχια, καταδικασμένη σε έναν αργό και βασανιστικό θάνατο εξαιτίας ενός εγκληματικού λάθους. Το όνομα αυτής; Γέλενα Μούχινα.
Σχετικά Άρθρα
Τα συγχαρητήρια της Κομανέτσι στον Πετρούνια!
Olympic stories: Νάντια Κομανέτσι, το 14χρονο κορίτσι με το απόλυτο δεκάρι που άλλαξε την ενόργανη γυμναστική!
Τα όρια ανάμεσα στο εμμονικό κυνήγι για την κορυφή και στην υγιή σπίθα της αέναης εξέλιξης, παραμένουν θολά. Στο βωμό της κατάκτησης υλικών απολαύσεων, λίγοι δεν δίστασαν να προσφέρουν βορά την ανθρώπινη ζωή.
Η Γέλενα Μούχινα πρωτοανοίγει τα μάτια της την 1η Ιουνίου 1960 στη Μόσχα. Από τα πρώτα βήματά της η ζωή κάθε άλλο παρά τη χάιδεψε στοργικά. Στην εύθραυστη ηλικία των πέντε ετών, στερήθηκε το μητρικό άγγιγμα, αφού η μητέρα της κάηκε ζωντανή όταν ξέσπασε πυρκαγιά στο διαμέρισμά τους. Φυσιολογικά, το αίσθημα της μαχητικότητας οξύνθηκε. Σαν εμβόλιο ενάντια σε κάθε λογής μικρόβιο.
Το δυσαναπλήρωτο κενό κάλυψε η γιαγιά της, η οποία επωμίστηκε το μεγάλωμα της μικρής. Η Γέλενα φανέρωσε γρήγορα τη ροπή της προς στον αθλητισμό, όταν εμφανίστηκε στην αίθουσα του σχολείου ένας προπονητής και ζήτησε από τα κορίτσια που ήθελαν να ασχοληθούν με τη γυμναστική, να σηκώσουν το χέρι τους. «Σχεδόν έκλαψα από ευτυχία», περιέγραψε μεταγενέστερα.
Παραδόξως, μέχρι τα 15 της, τα χαρίσματά της έμεναν κρυμμένα στην αφάνεια, ωστόσο η συνεργασία της με τον Μιχαήλ Κλιμένκο, προπονητή έως τότε της ανδρικής ομάδας ενόργανης γυμναστικής της Σοβιετικής Ένωσης, την έκανε να ανεβαίνει τα σκαλιά της προόδου με ταχύτητας φωτός. Πάντως, κοινό μυστικό αποτελούσε ότι ο Κλιμένκο ήταν ικανότατος προπονητής, πλην όμως ανάλγητος και πολλές φορές εξοντωτικά αυστηρός απέναντι στους αθλητές του.
Με την καθοδήγηση ενός τεχνικού με πλούσια τεχνογνωσία, η Μούχινα έφερε στην επιφάνεια το ταλέντο που διέθετε.
Τα όσα ανεπανάληπτα έπραξε ένα 14χρονο «παιδί θαύμα» στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1976 στο Μόντρεαλ του Καναδά, αποσπώντας το πρώτο απόλυτο δεκάρι στην ενόργανη, η Νάντια Κομανέτσι, έμοιαζε με καρφί στο μάτι των πανίσχυρων στο άθλημα Σοβιετικών. Ο εξοβελισμός της «παρείσακτης» Ρουμάνας από το θρόνο του πρωταθλητή υπήρξε ζήτημα τιμής, έτσι οι απαιτήσεις των αντίπαλων προπονητών εκτινάχθηκαν σε ουτοπικές διαστάσεις.
Η αποκαθήλωση της Κομανέτσι
Το Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα της Πράγας το 1977, εξελίχθηκε στο εφαλτήριο εκτόξευσης της Μούχινα στην ελίτ. Το εκκολαπτόμενο αστέρι, με το παρατσούκλι «κορίτσι με τα θλιμμένα μάτια», έφεξε σαν πύραυλος, τη στιγμή που τα φλας των φωτογράφων φλέγονταν. Κερδίζει τρία χρυσά, ένα ασημένιο και ένα χάλκινο πραγματοποιώντας εκπληκτικές εμφανίσεις. Όλοι πια γνωρίζουν το όνομά της.
Οι συνήθεις κακοθελητές κάνουν λόγο για τυχαίο βεγγαλικό, ρίχνοντας λάσπη στον ανεμιστήρα, αλλά η Μούχινα θα αποστομώσει σύντομα τους επικριτές της.
Ένα χρόνο αργότερα, στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 1978 στο Στρασβούργο, ριζώνει στις μνήμες των εραστών της ενόργανης. Προσομοιάζοντας με το κεφαλόποδο θαλάσσιο τέρας από τους Σκανδιναβικούς Θρύλους, το Κράκεν, τους «καταπίνει» άπαντες, ακόμα και τη μοναδική Κομανέτσι. Φοράει στο στήθος της συνολικά τρία χρυσά μετάλλια (ομαδικό, ασκήσεις εδάφους) και δύο ασημένια (δοκός ισορροπίας, ασύμμετροι ζυγοί). Μετατρέπεται σε αντικείμενο λατρείας, δείχνοντας ότι έχει τα φόντα για να γίνει η κορυφαία των κορυφαίων.
«Δουλειά, δουλειά, δουλειά»
Μονοπωλώντας πλέον το ενδιαφέρον, οι απαιτήσεις του Κλιμένκο μεγεθύνονται σε δυσθεώρητο βαθμό.
«Δουλειά, δουλειά, δουλειά. Τίποτα άλλο δεν υπήρχε εκτός από την προπόνηση και την πίεση, που συνεχώς αυξανόταν. Κάποιες φορές έλεγες “αυτό είναι, δεν έχω άλλες δυνάμεις”. Κάποια στιγμή ο προπονητής μου μού είχε πει: “Μέχρι να λυγίσεις ψυχολογικά, κανείς δεν θα σε αφήσει να φύγεις”» ανέφερε σε συνέντευξή της χρόνια μετά.
Επόμενος σταθμός είναι το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα στις ΗΠΑ το 1979. Οι διαρκείς προπονήσεις δεν μειώνονταν, αντιθέτως αυξάνονταν. Ως αποτέλεσμα, λίγο καιρό πριν από το Παγκόσμιο, η Γέλενα έσπασε το πόδι της και δεν πήρε μέρος στη συγκεκριμένη διοργάνωση. Η απουσία της κόστισε. Η Ρουμανία άρπαξε την ευκαιρία, τερματίζοντας πρώτη. Στον αντίποδα, η Σοβιετική ομάδα κατέλαβε τη δεύτερη θέση.
Στη στρεβλή αντίληψη του ολοκληρωτικού καθεστώτος, το αποτέλεσμα ισοδυναμούσε με αγκάθι στα πλευρά του έθνους. Τυφλωμένος από την αποτυχία και τις ασφυκτικές πιέσεις, οι οποίες ασκήθηκαν από τα εγχώρια μέτωπα στην Μούχινα για τάχιστη επάνοδο, ο Κλιμένκο «βιάζει» τη λογική και πείθει τη νεαρή να επιστρέψει πολύ νωρίτερα από το φυσιολογικό.
Οι επικείμενοι Ολυμπιακοί Αγώνες το 1980 που θα διεξάγονταν στη Μόσχα συνδυαζόμενοι με επιτυχίες για τον «κόκκινο στρατό», θα λειτουργούσαν ως ιώδιο στην ανεπούλωτη πληγή. Το αίμα θα σταματούσε επιτέλους να ρέει, ξεπλένοντας το λεκέ της προγενέστερης ντροπής.
Δυστυχώς, ακόμα και οι γιατροί υποτάσσονται στις πιέσεις και ανάβουν το πράσινο φως για να βγει ο γύψος πρόωρα.
«Το κορίτσι με τα θλιμμένα μάτια» περνάει ξανά το κατώφλι του γυμναστηρίου, αλλά το τραύμα είναι ακόμα νωπό. Οι γιατροί αντιλαμβάνονται τον κίνδυνο και την υποβάλλουν σε χειρουργική επέμβαση προκειμένου το πρόβλημα να αποκατασταθεί πλήρως.
«Οι γιατροί δεν υπηρετούν την υγεία και τον ασθενή. Μόνο τον αθλητισμό», είχε επισημάνει αργότερα στο περιοδικό «Ogonyok», σφάζοντας με το… βαμβάκι τους ασυνείδητους άνδρες με τις λευκές στολές.
Το σάλτο του θανάτου
Οι χρόνος λιγόστευε εν όψει του υπέρ πάντων αγώνα. Η επιθυμία για την Ολυμπιακή κορυφή είχε ρουφήξει την τελευταία σταγόνα ευσυνειδησίας από τον πεπειραμένο προπονητή. Έτσι, οδήγησε τη Γέλενα πίσω στο γυμναστήριο, μολονότι δεν είχε αποθεραπευτεί 100%.
Ενώ η Μούχινα ξεκαθάριζε ότι δεν ήταν έτοιμη να αγωνιστεί, ο Κλιμένκο διαπράττει το μοιραίο λάθος: Της δίνει οδηγία να εκτελέσει την άσκηση… καρμανιόλα, γνωστή ως «το σάλτο του Τόμας», την οποία εκτελούσαν έως τότε μόνο άνδρες στην ενόργανη με το δέλεαρ ότι μόνο αυτή θα της διασφάλιζε την πρωτιά.
Σε μια από τις τελευταίες προπονήσεις πριν από την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων, η Γέλενα εξουθενωμένη, «λαβωμένη», αλλά και ακολουθώντας εξαντλητική δίαιτα, στην οποία είχε υποβληθεί προκειμένου να χάσει βάρος που πήρε κατά την ανάρρωση-αστραπή, δεν άντεξε. Εκτελώντας τη συγκεκριμένη άσκηση απέτυχε να πάρει το απαραίτητο ύψος που εκείνη απαιτούσε και προσγειώθηκε στο έδαφος με το σαγόνι. Τραγικό επακόλουθο ήταν να σπάσει τον αυχένα της. Είχε γίνει πλέον τετραπληγική. Με ολική παράλυση από το λαιμό και κάτω…
«Ο τραυματισμός μου ήταν αναπόφευκτος. Είχα πει παραπάνω από μία φορά ότι θα έσπαγα το λαιμό μου, αλλά ο Μιχαήλ μού απαντούσε: “ Άνθρωποι σαν εσένα δεν σπάνε το λαιμό τους”. Ήμουν ανόητη. Ήθελα να φανώ αντάξια της πίστης που μου είχαν δείξει, να είμαι μια ηρωίδα. Μακάρι να είχα αρχίσει τη γυμναστική σε ηλικία που θα μπορούσα να επιλέξω συνειδητά το μονοπάτι μου στον αθλητισμό. Αλλά στην ηλικία των 9 και 10 ετών υπάρχει μόνο το άθλημα, νιώθουμε ότι βρισκόμαστε σε έναν τελείως διαφορετικό κόσμο», υπογράμμισε στο ίδιο περιοδικό. Μετά το τρομακτικό συμβάν, το «σάλτο Thomas» απαγορεύτηκε από τη διεθνή ομοσπονδία στην ενόργανη των γυναικών.
Καθηλωμένη σε αναπηρικό καροτσάκι, έφυγε από τη ζωή το 2006, μόλις στα 46 της, αφού υπέστη καρδιακή προσβολή.
Έγκλημα δίχως τιμωρία
Η ομαδική ομερτά επιχείρησε να σκεπάσει σαν μάλλινη κουβέρτα τις κραυγαλέες ευθύνες, όμως το ξύλινο τσιτάτο της εξουσίας, αποδόμησαν οι αδιάψευστες ενδείξεις της εκτροπής που τρυπούν τα παραθυρόφυλλα.
Παρότι όλοι γνώριζαν, οι θύτες ποτέ δεν πλήρωσαν. Η ενοχή έγινε γραμμάτιο που θα ξεχρεώσουν μάλλον στο μεταθανάτιο βίο τους.
«Λυπάμαι για τον Κλιμένκο. Είναι θύμα του συστήματος, ένα μέλος της ανθρώπινης φυλής που πρέπει να κάνει τη “δουλειά” του», τόνιζε το θύμα με πρωτοφανή δόση μεγαθυμίας.
Εντούτοις, το φάντασμα της Μούχινα θα μας επισκέπτεται για ένα κλάσμα του δευτερολέπτου κάθε φορά που μια αθλήτρια επιχειρεί μια ακροβατική πιρουέτα κόβοντας την ανάσα μας…
Παναγιώτης Ιωάννου
www.bnsports.gr
