Η διοργάνωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου 2022 από την πρώτη στιγμή της ανάληψης της από τον Κατάρ πριν από 12 χρόνια, τον Δεκέμβρη του 2010, δημιούργησε πολύ μεγάλη συζήτηση για το κατά πόσο μπορεί να πετύχει. Από το πως θα γίνει το Μουντιάλ χειμώνα, από το πως θα καταφέρουν οι διοργανωτές να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες για τους παίκτες, μέχρι το πως θα δημιουργηθούν τα φανταστικά γήπεδα που είχαν παρουσιάσει τότε οι άνθρωποι του Κατάρ.
Φυσικά στην πορεία προέκυψαν και άλλα θέματα. Μεγάλος ντόρος έχει γίνει για τις εξαγγελίες των διοργανωτών ότι το Παγκόσμιο Κύπελλο που φιλοξενείται στην χώρα της Μέσης Ανατολής αποτελεί το πρώτο φιλικό προς το περιβάλλον στην ιστορία του θεσμού. Άραγε αυτό ισχύει ή είναι και αυτό μέσα στα πλαίσια εντυπωσιασμού από πλευράς διοργανωτών;
Ένα Μουντιάλ διαφορετικό από τ’άλλα
«Το Παγκόσμιο Κύπελλο του Κατάρ θα αλλάξει τον τρόπο οργάνωσης του μουντιάλ αλλά και των υπόλοιπων μεγάλων αθλητικών διοργανώσεων». Με αυτή την δήλωση, οι διοργανωτές είχαν κάνει σαφές ότι στοχεύουν σε κάτι μεγάλο και στα πλαίσια αυτού δεσμεύτηκαν ότι το Μουντιάλ στο Κατάρ θα είναι το πρώτο οικολογικό στην ιστορία, με ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα.
Με την αρωγή του Οργανισμού Έρευνας και Ανάπτυξης του Κόλπου (GORD), οι διοργανωτές πήραν πολλά μέτρα που έχουν ως στόχο την μείωση των εκπομπών άνθρακα καθ’όλη τη διάρκεια του τουρνουά. Φυσικά ένα τέτοιο αθλητικό γεγονός, το μεγαλύτερο στον κόσμο θα έχει αναπόφευκτες εκπομπές ωστόσο το Κατάρ μέσω επενδύσεων τεράστιων κεφαλαίων έχει θέσει ως στόχο την αντιστάθμιση αυτών των εκπομπών με αναγνωρισμένες και πιστοποιημένες μειώσεις άνθρακα.
Που βασίζονται οι διοργανωτές
Οι άνθρωποι της οργανωτικής επιτροπής του Κατάρ 2022 βάσισαν την επίτευξη ουδετερότητας άνθρακα σε μία διαδικασία τεσσάρων συνολικά σταδίων.
Το πρώτο ήταν η ευαισθητοποίηση του κοινού, των πολιτών δηλαδή και όλων των ενδιαφερόμενων για την διοργάνωση. Το δεύτερο στάδιο ήταν η δημιουργία μίας λεπτομερούς εκτίμησης του αποτυπώματος των εκπομπών άνθρακα που θα υπάρξουν στο επερχόμενο Μουντιάλ. Στη συνέχεια το πιο σημαντικό στάδιο, αυτό της λήψης των απαραίτητων μέτρων για τον περιορισμό των εκπομπών άνθρακα, τα οποία οδήγησαν στο τέταρτο και τελευταίο στάδιο, που είναι οι επενδύσεις σε πράσινα έργα, τα οποία θα αντισταθμίσουν τις όποιες εκπομπές θα δημιουργήσει η διοργάνωση.
Το σχέδιο των διοργανωτών προβλέπει μία σχετικά πιο «συμπαγή» σχεδίαση του τουρνουά κατά την οποία οπαδοί, παίκτες και αξιοματούχοι πετάνε μόνο σε ένα αεροδρόμιο και μένουν σε μία μόνο τοποθεσία, σε αντίθεση με ότι έχει γίνει στις προηγούμενες διοργανώσεις με τις συνεχείς μετακινήσεις αθλητών και οπαδών. Η μεγαλύτερη απόσταση μεταξύ των σταδίων είναι 75 χιλιόμετρα και πέντε από τα γήπεδα συνδέονται με το μετρό της Ντόχα. 
Τα γήπεδα
Συνολικά διατηρούνται αυτή την στιγμή 144 καταπράσινα γήπεδα, 8 στάδια και 136 γήπεδα προπόνησης. Οι διοργανωτές έχουν εγκαταστήσει σύστημα αεραγωγών στους αγωνιστικούς χώρους, το οποίο εκτοξεύει κρύο αέρα απευθείας στον χλοοτάπητα, διατηρώντας σε εξαιρετική κατάσταση το γρασίδι. Τα γήπεδα ποτίζονται με αφαλατωμένο θαλασσινό νερό, με κάθε ένα από αυτά να χρειάζεται 10.000 λίτρα καθημερινά το χειμώνα και 50.000 λίτρα το καλοκαίρι.
Συνολικά εκτιμάται ότι το τουρνουά θα δημιουργήσει 3,6 εκατ. τόνους ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα σύμφωνα με την Carbon Martket Watch. Σε αυτό το νούμερο περιλαμβάνονται άμεσες και έμμεσες εκπομπές από καταλύματα, κατασκευή υποδομών και ταξίδια.
Η οργανωτική επιτροπή υπολογίζει ότι το συνολικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα του Μουντιάλ θα φτάσει τα 1,4 εκατ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα, ποσότητα που ισοδυναμεί με τις εκπομπές που προκαλούν 180.000 νοικοκυριά των ΗΠΑ.
Οι αντιδράσεις
Το Carbon Market Watch μέσα από την έκθεσή του για το Κατάρ 2022 και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της διοργάνωσης, υποστηρίζει ότι το τουρνουά δεν θα πετύχει καθαρό μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα, παρά τους ισχυρισμούς ότι θα είναι το πρώτο Μουντιάλ που θα το κάνει. Το κύριο αίτιο όπως υποστηρίζει η έκθεση είναι ότι οι αρμόδιοι «αγνοούν τις κύριες πηγές εκπομπών άνθρακα».
«Ακόμα κι αν είναι ένα τουρνουά καθαρού μηδενικού άνθρακα σε αυτήν την περίοδο τεσσάρων εβδομάδων, πρέπει να λάβετε υπόψη όχι μόνο τα γήπεδα αλλά και τις υποδομές. Αυτό είναι κρίσιμο. Για παράδειγμα, το σύστημα του μετρό, το οδικό δίκτυο, τα εμπορικά κέντρα, τα ξενοδοχεία κ.λπ. Εάν αυτό ήταν πραγματικά ένα γεγονός καθαρού μηδενικού άνθρακα, θα υπήρχε εξαρχής αντιστάθμιση άνθρακα», υποστηρίζει ο Σίμον Τσάντγουικ, καθηγητής αθλητισμού και γεωπολιτικής οικονομίας στο Skema Business School του Παρισιού.
«Διάφορες μελέτες την τελευταία δεκαετία που συλλέγουν τις πιο μολυσμένες πόλεις στον κόσμο έχουν τοποθετήσει τη Ντόχα στην πρώτη 10άδα. Ο λόγος είναι προφανώς η ρύπανση που προέρχεται από τις κατασκευές αλλά και η διαταραχή του φυσικού περιβάλλοντος. Έχουν φορτηγά, γερανούς και εκσκαφείς που δημιουργούν μεγάλες τρύπες στο έδαφος και πολλή άμμο και σκόνη. Αν μιλάνε για τέσσερις εβδομάδες, το Κατάρ έχει τους πόρους και την τάση να κάνει ένα τουρνουά μηδενικού άνθρακα. Αλλά αυτό είναι πιθανώς κάπως ανειλικρινές καθώς είχαν μια περίοδο 12 ετών κατά την οποία αισθάνομαι ότι δεν υπήρξε αντιστάθμιση του άνθρακα και μετριασμός της περιβαλλοντικής ζημίας», συμπληρώνει ο Τσάντγουικ.
Η έκθεση του Carbon Market Watch διαφώνησε και σχετικά με τις εξαγγελίες των διοργανωτών περί λιγότερων εκπομπών άνθρακα λόγω των λιγότερων αεροπορικών ταξιδιών για τις αποστολές και τους οπαδούς. Όπως έχει ανακοινωθεί, συνολικά θα πραγματοποιούνται 168 πτήσεις τη μέρα για τις ανάγκες των φιλάθλων.
«Δεν έχει πολύ νόημα να διαφημίζεις τη διοργάνωση ως πράσινη με βάση την κοντινή απόσταση των γηπέδων και μετά να καλείς τους φιλάθλους να βρουν κατάλυμα μακριά και να μετακινούνται με αεροπλάνο», σχολίασε ο Ζιλ Ντουφράν, υπεύθυνος του Carbon Market Watch και συνέχισε «Είναι άλλη μια απόδειξη ότι οι διοργανωτές του Παγκοσμίου Κυπέλλου άλλα λένε και άλλα κάνουν». 
Οι απαντήσεις των διοργανωτών και της FIFA
Το Παγκόσμιο Συμβούλιο Άνθρακα (GCC) ανέλαβε αρχικά να απαντήσει στις αντιδράσεις που υπήρξαν. Ουσιαστικά λέγοντας ότι όλα τα έργα γίνονται μέσω πρωτοκόλλων που έχουν καθιερωθεί από τον μηχανισμό καθαρής ανάπτυξης (CDM) του ΟΗΕ, θέλησε να αντικρούσει κάθε αρνητική κριτική προς την διοργάνωση και την πρόθεσή της για μειωμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Με τη σειρά της, η οργανωτική επιτροπή του Κατάρ 2022 τόνισε ότι εκτός των άλλων, έχει αντισταθμίσει το περιβαλλοντικό αντίκτυπο που θα έχει η διοργάνωση με διάφορα μέτρα όπως την φύτευση 679.000 θάμνων, οι οποίοι ποτίζονται με ανακυκλωμένο νερό. Παράλληλα, προχώρησε στη δημιουργία μίας πράσινης έκτασης συνολικών 425.000 τ.μ. ίση με 80 γήπεδα ποδοσφαίρου, στην οποία υπάρχουν φυτείες που θα απορροφήσουν χιλιάδες τόνους άνθρακα ετησίως.
Η στάση της FIFA από την πλευρά της είναι ελαφρώς διπλωματική. Από τη μία βρίσκεται στο πλευρό του Κατάρ και στηρίζει την πρόθεσή του για μία «πράσινη» διοργάνωση από την άλλη δεν μπορεί να παραβλέψει και τις φωνές που υπάρχουν σχετικά με αυτή. Τα συνολικά 3,6 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα που εκτιμάται ότι θα παράγει το Μουντιάλ είναι ένα ποσοστό μεγαλύτερο από αυτό που παράγουν ορισμένα έθνη σε ένα χρόνο.
Σε ανακοίνωσή της, η παγκόσμια ομοσπονδία ποδοσφαίρου ήταν σαφής: «Η FIFA έχει πλήρη επίγνωση των κινδύνων που θέτουν τα μεγάλα γεγονότα για την οικονομία, το φυσικό περιβάλλον, τους ανθρώπους και τις κοινότητες, και καταβάλλει προσπάθειες για να αντιμετωπίσει αυτές τις επιπτώσεις και να χρησιμοποιήσει τις ευκαιρίες που προκύπτουν, για να μετριάσει τις αρνητικές επιπτώσεις του εμβληματικού αυτού τουρνουά».
Αντώνης Κεφαλωνίτης
www.bnsports.gr
