Η Ντιναμό Ζάγκρεμπ και ο Ερυθρός Αστέρας ετοιμάζονταν να αναμετρηθούν στο πλαίσιο του πρωταθλήματος της Γιουγκοσλαβίας. Ο αγώνας δεν θα ξεκίναγε ποτέ, η επίδρασή του, όμως, στην ιστορία του ποδοσφαίρου -και όχι μόνο- της χώρας θα ήταν τεράστια.
Η Γιουγκοσλαβία ζει τις τελευταίες της ημέρες, με την διάλυση της να πλησιάζει. Ο διχασμός των διάφορων εθνικοτήτων της χώρας είναι έντονος και η αντιπαλότητα μεταξύ τους συχνά σφοδρή, ενώ οι «φωνές» κατά του κομμουνιστικού καθεστώτος πληθαίνουν. Το κλίμα της εποχής οδηγεί για πρώτη φορά σε εκλογές με περισσότερα από ένα κόμματα και τόσο στην Σλοβενία όσο και στην Κροατία υπερισχύουν αυτά που υποστηρίζουν την αυτονομία.
Λίγες ημέρες μετά, το Στάδιο Μαξιμίρ στο Ζάγκρεμπ είχε γεμίσει για ένα από τα πιο σκληρά ντέρμπι της εποχής. Οι δύο καλύτερες ομάδες της χώρας, ο Ερυθρός Αστέρας και η Ντιναμό Ζάγκρεμπ, ετοιμάζονταν να «μονομαχήσουν». Ή μάλλον όχι, χωρίς εισαγωγικά. Γιατί εκείνη την ημέρα κυριολεκτικά μονομάχησαν…
Η… κακή μέρα από το πρωί φαίνεται
Εκτός από το Ντιναμό Ζάγκρεμπ – Ερυθρός Αστέρας, στο Μαξιμίρ αναμετρήθηκαν ακόμα δύο ομάδες. Οι Bad Blue Boys, οπαδοί των Κροατών και οι Delije, οπαδοί των Σέρβων. Αυτός ο αγώνας όμως δεν είχε κανένα στοιχείο fair play.
Οι δύο πλευρές είχαν έντονα εθνικιστικά αισθήματα, η κάθε μια με την χώρα της, με τις εντάσεις να ξεκινούν αρκετές ώρες πριν τον αγώνα. «Το Ζάγκρεμπ είναι σερβικό» ακουγόταν από την μία, «το Ζάγκρεμπ είναι Κροατία» από την άλλη.
Η ώρα του αγώνα έφτασε. Οι γηπεδούχοι με αστέρια όπως ο Μόμπαν και ο Σούκερ και οι φιλοξενούμενοι με Προσινέτσκι, Γιούγκοβιτς, Πάντσεφ, Σαβίσεβιτς και Σαμπανάτζοβιτς, ετοιμάζονταν για ακόμα ένα μεγάλο ντέρμπι. Αυτό, βέβαια, δεν θα ξεκίναγε ποτέ.
Ένας «πόλεμος» στο γρασίδι
Οι ιστορίες για το ποιος ξεκίνησε τα επεισόδια ποικίλλουν, αλλά μικρή σημασία έχει έτσι και αλλιώς. Άλλωστε, η σπίθα είχε ανάψει από νωρίς και η έκρηξη ήταν κοντά. Οι δύο πλευρές αρχίζουν να εκσφενδονίζουν καθίσματα και πέτρες η μία στην άλλη, μέχρι που οι Delije βρήκαν ένα πέρασμα προς την κερκίδα των γηπεδούχων. Το κακό είχε γίνει.
Οι μάχες σώμα με σώμα ξεκίνησαν, με τους ποδοσφαιριστές που είχαν βγει για ζέσταμα να κοιτάνε αποσβολωμένοι και αυτούς του Ερυθρού Αστέρα να αποχωρούν γρήγορα προς τα αποδυτήρια. Οι προσπάθειες της αστυνομίας να περιορίσουν τις συμπλοκές αρχικά απέδωσαν, δεν κράτησαν όμως για πολύ.
Οι Bad Blue Boys ξεπέρασαν τις αρχές και μπήκαν στον αγωνιστικό χώρο, μετατρέποντας τον σε ρινγκ. Οι αστυνομικές δυνάμεις επέστρεψαν με ενισχύσεις, πετώντας δακρυγόνα στους οπαδούς, οι οποίοι όμως δεν υποχωρούσαν.
Η κατάσταση ξέφυγε γρήγορα εκτός ελέγχου. Αστυνομία, Σέρβοι και Κροάτες συνέθεσαν μια άναρχη σκηνή πολέμου, μια «παράσταση» ανθρώπινης βαρβαρότητας.
Η κλωτσιά του Μπόμπαν
Οι συρράξεις δεν αφορούσαν μόνο τους οπαδούς και τις αρχές. Άλλωστε, οι εθνικές διαφορές εντός της Γιουγκοσλαβίας είχα «ποτίσει» όλη την κοινωνία, με αρκετούς ποδοσφαιριστές να μοιράζονται τις αντιλήψεις αυτές.
Ένα νεαρό τότε παιδί, ένα ανερχόμενο αστέρι του κροατικού ποδοσφαίρου, ο Ζβόνιμιρ Μπόμπαν, έλαβε και αυτός μέρος στα επεισόδια και μάλιστα με… ξεχωριστό τρόπο. Αξίζει να σημειωθεί πως η αστυνομία αντιμετωπιζόταν από τους Κροάτες ως όργανο των Σέρβων.
Όταν, λοιπόν, ο 20χρονος Μπόμπαν είδε έναν αστυνομικό να χτυπά με το γκλομπ του έναν οπαδό της Ντιναμό ανέλαβε δράση. Η κλωτσιά που έριξε στον αστυνόμο ήταν αρκετή για να τον ξαπλώσει αλλά και για να μείνει χαραγμένη στα μυαλά των Κροατών ως σύμβολο της αντίστασής τους στην Σερβία.
Ο Μπόμπαν απέκτησε από εκείνη την ημέρα τον χαρακτηρισμό του «ήρωα» από του συμπατριώτες του. Δεν συμμερίζονταν όλοι αυτήν την άποψη βέβαια, μιας και τιμωρήθηκε με εξάμηνο αποκλεισμό από τα γήπεδα. Με τον τρόπο αυτό μάλιστα έχασε και την ευκαιρία να βρεθεί στα γήπεδα του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1990, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους Κροάτες συμπαίκτες του. Για την ιστορία η Γιουγκοσλαβία, που είχε μεγάλες προσδοκίες, έφτασε μέχρι τα προημιτελικά της διοργάνωσης, όπου αποκλείστηκε από την Αργεντινή στα πέναλτι, μετά το 0-0 της κανονικής διάρκειας και της παράτασης.
Φυσικά, ο αποκλεισμός αυτός δεν θα του στερούσε την δυνατότητα να διαπρέψει -και- σε διεθνές επίπεδο. Ο Μπόμπαν θα γινόταν βασικό μέλος της εθνικής ομάδας της Κροατίας, η οποία θα εντυπωσίαζε στο Μουντιάλ του 1998. Με ηγέτη τον τότε ποδοσφαιριστή της Μίλαν, θα έφτανε μέχρι τα ημιτελικά της διοργάνωσης, όπου θα έχανε από την μετέπειτα πρωταθλήτρια Γαλλία (2-1). Θα κατακτούσε όμως την τρίτη θέση, επικρατώντας στον μικρό τελικό της Ολλανδίας με το ίδιο σκορ.
Η αρχή του τέλους
Το φυτίλι είχε ανάψει. Η διάσπαση της Γιουγκοσλαβίας δεν ήταν μακριά και τα επεισόδια αυτά το είχαν κάνει ξεκάθαρο. Ο αγώνας τελικά καταχωρήθηκε ως νίκη του Ερυθρού Αστέρα με 3-0, χωρίς φυσικά αυτό να έχει κάποια σημασία.
Η ομάδα της Σερβίας θα έφτανε έναν χρόνο μετά, το 1991, στην κορυφή της Ευρώπης επικρατώντας στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών της Μαρσέιγ στα πέναλτι, αφόυ ο αγώνας τελείωσε χωρίς σκορ. Η επιτυχία ήταν τεράστια, τίποτα δεν μπορούσε όμως να σταματήσει τα γεγονότα που θα ερχόντουσαν.
Το πρωτάθλημα της Γιουγκοσλαβίας «άντεξε» δύο χρόνια ακόμα, φαινόταν όμως πως το τέλος του πλησίαζε. Η ανεξαρτησία των χωρών άλλωστε οδήγησε και στα δικά τους πρωταθλήματα, με τις ομάδες σιγά σιγά να αποχωρούν από αυτό της Γιουγκοσλαβίας, αποδυναμώνοντάς το.
Φυσικά και η εθνική της χώρας δεν έμεινε ανεπηρέαστη από της εξελίξεις. Μια σπουδαία ομάδα, μια χρυσή γενιά με ποδοσφαιριστές παγκόσμιας κλάσης, θα έφτανε στο τέλος της, αφήνοντας πίσω ένα μεγάλο «αν». Στις 23 Μαΐου του 1992 ο προπονητής της Γιουγκοσλαβίας και μετέπειτα του Παναθηναϊκού, Ίβιτσα Όσιμ, ανακοίνωσε με δάκρυα στα μάτια την αποχώρησή του από τον πάγκο της ομάδας, λίγες ημέρες πριν τον EURO της Σουηδίας. Η εμπόλεμη κατάσταση δεν άφηνε χώρο για ποδόσφαιρο.
Η χώρα είχε πάρει το εισιτήριο για την διοργάνωση, δεν θα αγωνιζόταν όμως ποτέ σε αυτήν. Λίγες ημέρες αργότερα, FIFA και UEFA θα προχωρούσαν στον αποκλεισμό της Γιουγκοσλαβίας από το διεθνές ποδόσφαιρο, δίνοντας την θέση της στο τουρνουά στην Δανία, η οποία μάλιστα θα ολοκλήρωνε μια από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις στην ιστορία κατακτώντας το.
Ο απολογισμός της 13ης Μαΐου του 1990 ήταν περισσότερα από εξήντα άτομα μαχαιρωμένα, τραυματισμένα ή δηλητηριασμένα από τα δακρυγόνα. Η αρκετά διαδεδομένη πεποίθηση πως οι συμπλοκές αυτές «ξεκίνησαν τον πόλεμο» βασίζεται μάλλον σε υπερβολές. Ειδικοί άλλωστε υποστηρίζουν πως κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Είναι βέβαιο, όμως, πως η ένταση και η σφοδρότητα των επεισοδίων εκείνων ξεκαθάρισε τον διχασμό που υπήρχε, δείχνοντας στον κόσμο την ήδη τεταμένη ατμόσφαιρα. Το ποδόσφαιρο άλλωστε αποτελεί μια μικρογραφία της κοινωνίας και η κοινωνία τότε «φώναζε» πως η Γιουγκοσλαβία διένυε τους τελευταίους της μήνες.
www.bnsports.gr
