Γράφει ο Θοδωρής Βασιλής
Όταν ο Χουάν Ρομάν Ρικέλμε ανέλαβε τα ηνία της Μπόκα Τζούνιορς το πρώτο πράγμα που δήλωσε ήταν πως η θρυλική ομάδα του Μπουένος Άιρες είναι η ανάκτηση της χαμένης ταυτότητας του συλλόγου. Για την ανάκτησή της είναι απαραίτητη η συλλογική μνήμη. Οι ρίζες, οι άνθρωποι της, τα χαρακτηριστικά και όλα όσα την καθόρισαν καθόλη την διάρκεια της πορείας του συλλόγου από τους Γενοβέζους μετανάστες που αποτέλεσαν τα ιδρυτικά της μέλη μέχρι τον Μαραντόνα και το brand name που είναι πλέον στο παγκόσμιο στερέωμα.
Για την Μπόκα Τζούνιορς η σύνδεση με το παρελθόν, ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες είχε χαθεί. Οι ιταλικές ρίζες είχαν μπει στο χρονοντούλαπο. Για τον Ρικέλμε και τους ανθρώπους του η ανάδειξη της πραγματικής ταυτότητας του συλλόγου αποτέλεσε προτεραιότητα, μιας δράσης που θα αποτελούσε για τους φίλους της ομάδας ένα πεδίο αυτογνωσίας. Αυτό σήμαινε άνοιγμα σε όλα τα αθλήματα, άλλωστε η Μπόκα είναι ένα αθλητικό σωματείο και όχι απλά ποδοσφαιρικός, και με την επιστροφή ανθρώπων που έχουν γράψει την δική τους ιστορία προσπάθησε να δημιουργήσει μια ανοικτή κοινωνικά ενεργή κοινότητα που θα ασχολούνταν ακόμα και με θέματα που ακόμα και σήμερα αποτελούν ταμπού για την Αργεντινή, όπως η περίοδος της στρατιωτικής δικτατορίας του Βιντέλα την δεκαετία του 70.
Ακόμα και τώρα σχεδόν πενήντα χρόνια μετά, τα όσα έκανε η χούντα της Αργεντινής συνεχίζουν να επηρεάζουν τα πάντα στην χώρα. Περίπου 500 παιδιά απήχθησαν από τις οικογένειές τους στα οκτώ χρόνια δικτατορίας του Βιντέλα στην Αργεντινή και δόθηκαν σε οικογένειες άκληρων στρατιωτικών και άλλων χουντικών, με τους οποίους μεγάλωσαν ζώντας ένα ψέμα, με ψεύτικο όνομα και πλήρη άγνοια για τις πραγματικές τους οικογένειες. Κάπως έτσι ξεκίνησε και το κίνημα με τις Μητέρες της Plaza de Mayo διαμαρτυρόμενες για τις εξαφανίσεις των μωρών τους και ζητώντας να μάθουν πού βρίσκονται και αν έχουν δολοφονηθεί, ενώ ακόμα και τώρα οι περισσότερες από αυτές δεν έχουν μάθει τι απέγιναν τα παιδιά τους.
Οι σύλλογοι, ένα θεμελιώδες κομμάτι της κοινωνίας της Αργεντινής, δεν θα μπορούσαν να μην επηρεαστούν από την πιο αιματηρή χούντα της Λατινικής Αμερικής. Κάθε αγνοούμενο ή δολοφονημένο μέλος των συλλόγων ήταν ένας τρόπος να σκοτώσεις ένα κομμάτι των ομάδων. Αν οι σύλλογοι ανήκουν στα μέλη, τότε η απουσία ενός από αυτά αποτελούσε ανοικτή πληγή για όλο το κλαμπ.
Για χρόνια η Μπόκα παρέμεινε σιωπηλή. Όπως στο μεγαλύτερο μέρος της ποδοσφαιρικής κοινότητας της Αργεντινής, η αναφορά για τα ανθρώπινα δικαιώματα ήταν ένα θέμα που παρέμενε στο σκοτάδι. Σαν να μην υπήρχε ιστορία, κοινωνία ή ζημιά. Σαν να ζούσε το ποδόσφαιρο σε μια φούσκα. Κάποιες φορές όμως αρκεί μια σπίθα για να εμφανιστεί η αλήθεια, όσο δυσάρεστη και αν είναι. Έτσι, ξαφνικά άρχισαν όλες οι ομάδες να θυμούνται και να αναγνωρίζουν τα αγνοούμενα μέλη τους. Ξεκίνησαν αφιερώματα κι ενέργειες για τα θύματα της δικτατορίας. «Η δικτατορία μας χτύπησε όλους. Δεν έκανε ποτέ διακρίσεις με βάση την κοινωνική τάξη, την θρησκεία, το επάγγελμα ή τις οπαδικές σου προτιμήσεις. Γι αυτούς σημασία είχε πώς σκεφτόσουν και αυτό ήταν αρκετό για να σε εξαφανίσουν. Γι' αυτό και θα πρέπει να αφήσουμε στην άκρη τις όποιες αντιπαλότητες προέρχονται από τον αθλητισμό», ανέφερε η Μικαέλα, οπαδός της Ιντεπεντιέντε και ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Το 2021 η Μπόκα αφαίρεσε τον τίτλο του «Επίτιμου Προέδρου» από τον άλλοτε πρόεδρο της Αργεντινής τον στρατηγό Αλεχάντρο Αγκουστίν Λανούσε και του «Επίτιμου Συνεργάτη» από τον Εμίλιο Εντουάρντο Μασέρα ο οποίος για πολλούς ήταν ο ιθύνων νους πίσω από τον «βρώμικο πόλεμο» της χούντας του Βιντέλα. Την ίδια χρονιά ξεκίνησε μια εκστρατεία σε συνεργασία με την αιώνιο αντίπαλο, Ρίβερ Πλέιτ, για την αναζήτηση και την ανάδειξη ιστοριών από τα αγνοούμενα μέλη των δύο συλλόγων. Η λέξη μνήμη άρχισε να εμφανίζεται σε ομιλίες και κοινωνικά δίκτυα.
Η σιωπή είναι ένας από τους τρόπους με τους οποίους εκδηλώνεται ο τρόμος. Ο Βιντέλα διέλυσε σχεδόν όλους του κοινωνικούς ιστούς και δεσμούς. Για να πετύχει το σχέδιο του ήταν απαραίτητο να φιμώσει τις επικοινωνίες μεταξύ των ανθρώπων. Αυτό που κατάφερε και δημιούργησε το αίσθημα της δυσπιστίας ακόμα και μέσα στις οικογένειες, όπου ο πατέρας μπορεί να έβλεπε καχύποπτα ακόμα και το ίδιο του το παιδί. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Αργεντινού δημοσιογράφου και αντιφρονούντα της χούντας Ροδόλφο Γουέλς, ο οποίος ως αντίδραση στην λογοκρισία της δικτατορίας δημιούργησε το ANCLA, (Πρακτορείο Κρυφών Ειδήσεων) και την «Αλυσίδα Πληροφοριών», ένα σύστημα διανομής πληροφοριών χέρι με χέρι του οποίου τα φυλλάδια ανέφεραν στην επικεφαλίδα:
«Αναπαράγετε αυτές τις πληροφορίες, κυκλοφορήστε τις με οποιοδήποτε μέσο έχετε στη διάθεσή σας: με το χέρι, με μηχανή, προφορικά. Στείλτε αντίγραφα στους φίλους σας: εννέα στους δέκα τους περιμένουν. Εκατομμύρια θέλουν να ενημερωθούν. Ο τρόμος βασίζεται στην απομόνωση. Σπάστε την απομόνωση Νιώστε ξανά την ηθική ικανοποίηση μιας πράξης ελευθερίας. Νικήστε τον τρόμο. Κυκλοφορήστε αυτές τις πληροφορίες».
Το ποδόσφαιρο μπορεί να αποτελέσει εργαλείο στον τρόπο ανάδειξης της αδικίας και της αλήθειας. Ειδικά για μια χώρα που έχει υποφέρει. Μέσω των συλλόγων θέματα που δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστά ξεπερνούσαν τα σύνορα της Αργεντινής δημιουργώντας το ανάλογο αντίκτυπο. Πλέον τίποτα δεν έμενε στο σκοτάδι και όλος ο κόσμος μπορούσε να μάθει τα εγκλήματα της χούντας. Το 2021 η Μπόκα Τζούνιορς αποφάσισε να βγει μπροστά και να σπάσει την σιωπή της.
Το 2022 τίμησε τους συγγενείς των εξαφανισμένων μελών του συλλόγου. «Πολλοί μιλάνε για την ιστορία των συλλόγων καθαρά με βάση τις αγωνιστικές διακρίσεις τους και τα τρόπαιά τους. Δεν είναι έτσι όμως. Στους συλλόγους υπήρχαν άνθρωποι που σκέφτονταν με έναν συγκεκριμένο τρόπο και ενεργούσαν βάσει αυτού και η δικτατορία τους αφαίρεσε τα όνειρα, τις ιδέες ακόμα και την ίδια τους την ζωή. Και εκτός από αυτό που πίστευαν ή ένιωθαν, είχαν ένα συγκεκριμένο πάθος για τους συλλόγους της χώρας μας. Γι αυτό και θα πρέπει πάντα να τους τιμάμε», πρόσθεσε η Μικαέλα στο περιθώριο της εκδήλωσης της Μπόκα με τις Γιαγιάδες της Plaza de Mayo.
Τον Ιανουάριο του 2023ο πρόεδρος των «σενέισες», Χόρχε Αμεάλ, τίμησε τις Εστέλα ντε Καρλότο και Μπουσκαρίτα Ρόα δύο από τις Γιαγιάδες που ακόμα και τώρα δίνουν τον αγώνα για δικαιοσύνη. Η εκδήλωση ξεκίνησε με ένα βίντεο οπαδού της Μπόκα, να συγχαίρει τις γιαγιάδες για τον αγώνα τους. «Πάντα λέγαμε ότι πρέπει να ανακτήσουμε την ταυτότητα χενέιζε. Τι είναι η ταυτότητα χενέιζε; Να ανοίξουμε τις πόρτες του συλλόγου, τις πόρτες της γειτονίας. Είμαστε μια γειτονιά με πολλά προβλήματα, αλλά πρέπει να τους εξηγήσουμε πως η Μπόκα θα είναι δίπλα τους, πως η Μπόκα είναι ο σύλλογος όλων. Είστε παράδειγμα ζωής, όλοι θα θέλαμε να έχουμε τις γιαγιάδες που είστε. Σας ευχαριστούμε για όλα όσα κάνατε, σας αγαπάμε πολύ και η σημερινή βράβευση δεν είναι τίποτα σε σύγκριση με όλα όσα έχετε κάνει», ανέφερε ο Αμεάλ.
Όταν ολοκλήρωσε την ομιλία του και έγινε η βράβευση, οι παρευρισκόμενοι άρχισαν το κλασικό «dale boca / dale bo» Μπορούν η μνήμη και οι πράξεις επανόρθωσης να έχουν εορταστικό τόνο; Προφανώς και ναι. «Αυτή η θλίψη που έχουμε μέσα μας, που τη μεταμορφώνει σε αγώνα, σε ζωή και χαρά της ζωής είναι πολύ σημαντική», τόνισε από την πλευρά της η Εστέλα ντε Καρλότο. «Πολλές φορές μέσα στη νύχτα αναρωτιέμαι λέγοντας γιατί συνέβη σε μένα. Μετά όμως σκέφτομαι πως δεν ήμουν η μόνη που έχασε το παιδί της. Γι αυτό δεν πρέπει να ξεχνάμε, και οι νέες γενιές πρέπει να ξέρουν όσο οδυνηρό και να είναι».
www.bnsports.gr
