Η Ρέιντζερς θα υποδεχτεί την Σέλτικ του Γιώργου Γιακουμάκη την Κυριακή (3/4) σε ένα από τα πιο διάσημα ντέρμπι του ποδοσφαίρου, το οποίο όμως συχνά βγαίνει εκτός των στενών ορίων του γηπέδου.
Δεν έχει την «λάμψη» του Clasico, την φήμη του Derby d’ Italia ή το θέαμα του Der klassiker. Δεν θα προσελκύσει συχνά το ποδοσφαιρικό κοινό εκτός Σκωτίας, ούτε θα «πρωταγωνιστήσει» στις ειδήσεις. Η αναμέτρηση ανάμεσα σε Σέλτικ και Ρέιντζερς, όμως, αποτελεί ένα από τα ιστορικότερα, σκληρότερα και πιο επιδραστικά ντέρμπι στον χώρο του ποδοσφαίρου.
Η έχθρα τους πηγαίνει πολλά χρόνια πίσω και οι ρίζες της αντιπαλότητάς τους φτάνουν κάθε τομέα της κοινωνικής ζωής. Το Old Firm δεν είναι ένα απλό ποδοσφαιρικό ντέρμπι, αλλά αντιπροσωπεύει δύο διαφορετικές πλευρές της κοινωνίας και τον πολύπλευρο διαχωρισμό τους.
Κράτα τον φίλο σου κοντά και τον εχθρό σου δίπλα!
Υπάρχουν αρκετές εκδοχές για την προέλευση του ονόματος, η επικρατέστερη όμως βασίζεται στην… υπέροχη φιλία ανάμεσα σε Σέλτικ και Ρέιντζερς! Δεν χρειάζεται να είσαι Σκωτσέζος για να καταλάβεις πόσο μακριά από την πραγματικότητα είναι μια τέτοια θεωρία, ενώ δύσκολα θα έβρισκες οπαδό μιας από τις δύο ομάδες που να μην… γούρλωνε τα μάτια στην ιστορία αυτή.
Οι ποδοσφαιρικοί σχολιαστές στα τέλη του 19ου αιώνα, όμως, αναφερόντουσαν στους συλλόγους από την Γλασκώβη «σαν δύο παλιούς, σταθερούς φίλους» (Old Firm Friends). Φυσικά, με τα χρόνια το «φίλοι» έφυγε από το προσκήνιο, αφήνοντας μόνο το «Old Firm».
Στην αρχή βέβαια οι δύο ομάδες δεν είχαν κάτι να χωρίσουν. Η Σέλτικ άλλωστε δημιουργήθηκε το 1887, 15 ολόκληρα χρόνια από την ίδρυση της Ρέιντζερς. Ο σκοπός της ήταν να προσφέρει χρήματα και πόρους στις φτωχές και αποκομμένες από την κοινωνία κοινότητες Καθολικών και Ιρλανδών. Από την αρχή, λοιπόν, συνδέθηκε με αυτούς τους πληθυσμούς, οι οποίοι όμως δεν ήταν αποδεκτοί από όλους.
Τα ρατσιστικά ένστικτα τότε δεν ήταν ιδιαίτερα… καταπιεσμένα. Οι φίλοι της Ρέιντζερς, παραδοσιακά σκωτσέζικης καταγωγής, φρόντισαν να κάνουν εμφανή την αντιπάθειά τους για τους Ιρλανδούς της Σέλτικ. Ο πρώτος λόγος διαχωρισμού είχε ήδη δημιουργηθεί κι ας μην υπήρχε καλά καλά ποδοσφαιρικής φύσης αντιπαλότητα. Οι οπαδοί των δύο ομάδων όμως δεν έμειναν μόνο σε ζητήματα καταγωγής.
Μια… εταιρία ναυπηγών φέρνει τα πάνω κάτω
Μπορεί να νομίζουμε πως η σύνδεση ποδοσφαίρου-οικονομίας είναι… προϊόν του 21ου αιώνα αλλά κάνουμε λάθος. Το 1912 η εταιρία ναυπηγών Harland and Wolff (με έδρα το Μπέλφαστ της Βόρειας Ιρλανδίας, σημαντική σημείωση) αποφάσισε να επεκτείνει τις δουλειές της. Η εγκατάστασή της στην Γλασκώβη έφερε αναπόφευκτα πληθώρα προτεσταντών εργατών στην περιοχή, οι οποίοι ταυτόχρονα ήταν ιδιαίτερα περήφανοι για την «καθαρή» σκωτσέζικη καταγωγή τους. Δεν δυσκολεύτηκαν λοιπόν ιδιαίτερα να υποστηρίξουν την Ρέιντζερς, εντείνοντας ιδιαίτερα την αντιπαλότητα με την ιρλανδική, καθολική Σέλτικ.
Την ίδια περίοδο άλλωστε είχαν αρχίσει (επιτέλους) και οι ποδοσφαιρικές αντιπαραθέσεις. Τo «μονοπώλιο» της Ρέιντζερς στο πρωτάθλημα έσπασε η Σέλτικ, τερματίζοντας πρώτη έξι διαδοχικές χρονιές, ανάμεσα στο 1905 και το 1910. Η αγωνιστική αντιπαλότητα, όπως γίνεται πολύ συχνά στο ποδόσφαιρο, έδωσε χώρο για να αναπτυχθούν διαφορές και σε άλλα πεδία.
Διάφορα γεγονότα, όπως ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος και η Επανάσταση της Άνοιξης, διαμόρφωσαν την εποχή εκείνη τον χαρακτήρα των δύο συλλόγων. Γινόταν όλο και προφανές πως θα υπήρχε ένα δίπολο σχεδόν… παντού και οι οπαδοί διαλέγοντας ομάδες θα επέλεγαν ταυτόχρονα ιδεολογίες και αντιλήψεις. Οι εργάτες που έφεραν οι ναυπηγοί, σε συνδυασμό με το υπάρχον κοινό της Ρέιντζερς, δεν ήταν μόνο προτεστάντες. Αντιπροσώπευαν και ένα κίνημα που υποστήριζε την ύπαρξη της Βόρειας Ιρλανδίας μέσα στο Ηνωμένο Βασίλειο και ήταν κατά μιας ενωμένης Ιρλανδίας. Φυσικά, αυτό τους… διευκόλυνε στο να μισούν τους οπαδούς της Σέλτικ, που είχαν την εν λόγω καταγωγή.
Η όλη η αντιπαράθεση πήρε γρήγορα, λοιπόν, για τους παραπάνω λόγους, πολιτικό χαρακτήρα. Οι οπαδοί της Ρέιντζερς ταυτίστηκαν με ένα πιο συντηρητικό πολιτικό κίνημα, ενώ αυτοί της Σέλτικ (επηρεασμένοι ενδεχομένως από την δημιουργία της ομάδας με στόχο την βοήθεια των φτωχών στρωμάτων) με τον σοσιαλισμό και την αντίθεση της Ιρλανδίας στο βρετανικό καθεστώς.
Μάλιστα, σπανίζουν μέχρι και σήμερα οι σημαίες της Σκωτίας στα εν λόγω ντέρμπι. Η Σέλτικ προτιμά την τρίχρωμη της Ιρλανδίας ενώ η Ρέιντζερς την Union Jack του Ηνωμένου Βασιλείου. Θα έλεγε κάποιος πως είχαν ήδη αρκετούς λόγους να τσακωθούν, αλλά μάλλον δεν τους έφταναν!
Το να κάνεις τον σταυρό σου στο Άιμπροξ είναι έγκλημα!
Οι διαφορές των οπαδών των δύο ομάδων γρήγορα επεκτάθηκαν και σε θρησκευτικά «χωράφια». Μιας και η Σέλτικ βοηθούσε ανθρώπους καθολικής πίστης, βρήκε άμεσα υποστήριξη από αυτούς. Οι Ρέιντζερς, βέβαια, δεν είχαν στην αρχή της ιστορίας τους κάποια τάση προς οποιαδήποτε θρησκεία, αν και το κοινό τους, όπως είπαμε, ήταν παραδοσιακά προτεστάντες.
Δεν άργησαν ιδιαίτερα να υπάρξουν και εκεί αντιπαραθέσεις, οι οποίες ήταν ίσως και οι πιο έντονες. Οι Ρέιντζερς, μάλιστα, διατηρούσαν για πάρα πολλά χρόνια μια άτυπη πολιτική, η οποία δεν τους επέτρεπε να αποκτήσουν κανέναν καθολικό ποδοσφαιριστή. Αυτή μάλιστα σταμάτησε να ισχύει μόλις το 1989, όταν ο Γκρέιαμ Σούνες, τότε προπονητής της ομάδας, απέκτησε τον καθολικό και πρώην παίκτη της Σέλτικ Μο Τζόνστον, προκαλώντας φυσικά αντίδρασεις. Από την άλλη πλευρά, η Σέλτικ δεν είχε τόσο αυστηρές πρακτικές, ήταν όμως εμφανές πως ο σύλλογος ήταν πιο ευνοϊκός με τους καθολικούς υπαλλήλους του.
Αυτές οι τακτικές δεν είναι ιστορίες μιας άλλης εποχής. Το 2006 ο τερματοφύλακας της Σέλτικ, Άρτουρ Μπόρουτς, τόλμησε να κάνει τον σταυρό του μέσα στο Άιμπροξ, το γήπεδο της Ρέιντζερς. Οι αντιδράσεις των οπαδών ήταν άμεσες και έντονες, το πιο ενδεικτικό όμως είναι πως ο Μπόρουτς δέχτηκε «επίσημη προειδοποίηση» για «διατάραξη της ειρήνης»! Τα γήπεδα της Σέλτικ και της Ρέιντζερς γινόντουσαν συνεχώς «ρινγκ», όπου μονομαχούσαν θρησκευτικές και πολιτικές πεποιθήσεις.
Τα τελευταία χρόνια η κατάσταση έχει κάπως ηρεμήσει. Η πρόοδος της ανθρωπότητας έχει «αγγίξει» και το ποδόσφαιρο, με πολλούς οπαδούς να καταλαβαίνουν πως δεν είναι απαραίτητο να υποστηρίζουν την Σέλτικ αν είναι σοσιαλιστές ή την Ρέιντζερς αν είναι προτεστάντες. Η σημερινή κοινωνία υποστηρίζει (ή τουλάχιστον έτσι θέλουμε να πιστεύουμε) την ποικιλία στις ιδεολογίες πάσης φύσεως και αυτό μεταφράζεται και στο ποδόσφαιρο.
Η ποδοσφαιρική αντιπαράθεση όμως δεν έχει «σβήσει». Η παρέα του Γιώργου Γιακουμάκη θα φιλοξενηθεί (αν και αυτή ίσως δεν είναι η κατάλληλη λέξη) από την Ρέιντζερς την Κυριακή (3/4) στα πλαίσια του πρωταθλήματος Σκωτίας. Η… αγαπημένη αντίπαλος του Γιώργου Σαμαρά (την έχει αντιμετωπίσει περισσότερες φορές από κάθε όλη ομάδα) θα θέλει την νίκη για την φτάσει στην κορυφή της βαθμολογίας και ο Έλληνας επιθετικός να συνεχίσει τις… μπαλωθιές!
Κώστας Ξενακούδης
