γράφει : Χρήστος Σωτηρακόπουλος
Σε αυτή την ζωή παίζουμε απευθείας το έργο, είχε πει κάποτε ο Ευγένιος Ο’Νιλ. Δεν υπάρχει χρόνος για πρόβες. Το έργο που ανέβηκε σαν σήμερα, το καλοκαίρι του 2004 στην Πορτογαλία, κράτησε για σχεδόν έναν μήνα. Με κάθε ευκαιρία, οφείλουμε να λέμε σε αυτούς που έκαναν πραγματικότητα και τα πιο τρελά όνειρα, ένα ευχαριστώ από καρδιάς. Και με τα 20 χρόνια πλέον, να είναι μια πολύ ασφαλής απόσταση για να αποτιμηθεί αυτό το ποδοσφαιρικό θαύμα!
Γράφει ο Χρήστος Σωτηρακόπουλος
«Κοιμήθηκε ο Θεός» ήταν ένα μήνυμα που μου έστειλαν στο Instagram γι’ αυτό που συνέβη το 2004 και το οποίο ξεκίνησε ακριβώς σαν σήμερα πριν 20 χρόνια. Κανένας Θεός δεν κοιμήθηκε, του απάντησα γιατί εκείνο που συνέβη, είχε εξήγηση. Όταν κερδίζεις δύο φορές τον διοργανωτή, που ήταν η Πορτογαλία, αποκλείεις την πρωταθλήτρια Ευρώπης, Γαλλία, που διέθετε τον καλύτερο ποδοσφαιριστή στον κόσμο που ήταν ο Ζιντάν, δε χρειάζεσαι ούτε μία φορά τα πέναλτι για να προκριθείς και δεν δέχεσαι γκολ σε προημιτελικό, ημιτελικό και τελικό σε μεγάλη διοργάνωση, δεν έτυχε αλλά πέτυχε!
Η αλήθεια είναι πως η μνήμη κάνει τα δικά της παιχνίδια. Αλήθεια, πόσοι θυμούνται, πως πέντε χρόνια πριν τις τρελές μέρες του EURO μας νικούσε 2-1 και μας απέκλειε η Λετονία μέσα στο Ολυμπιακό Στάδιο από την διοργάνωση του 2000;
Πόσοι ανακαλούν στην σκέψη τους το πόσο προβληματική ήταν η ομάδα όταν ανέλαβε ο Ρεχάγκελ το καλοκαίρι του 2001, πόσοι πραγματικά θυμούνται ή ξέρουν από τους νεότερους τι ακριβώς συνέβη σε εκεινο το εφιαλτικό 5-1 στο Ελσίνκι τον Σεπτέμβριο του 2001;
Και φυσικά, όσοι τα έζησαν τα ξέρουν καλά! Για το πόσο κοντά έφτασε στην απόλυση ο Ρεχάγκελ μετά την ήττα από την Ουκρανία που έμοιαζε να μας καταδικάζει σε αποκλεισμό τον Οκτώβριο του 2002, δηλαδή μόλις 18 μήνες πριν το απόλυτο θαύμα! Εκεί φάνηκε το πόσο πυγμή είχε ως πρόεδρος (ό,τι και αν του καταλογίζουμε για άλλα πράγματα) ο Βασίλης Γκαγκάτσης που πήρε την ευθύνη στηρίζοντας τον Γερμανό, κάτι που επανέλαβε την επόμενη μέρα της συντριβής από την Τουρκία με 4-1 τον Μάρτιο του 2007.
Αυτό που χρειάζεται στις κρίσεις είναι αποφάσεις και όχι μεμψιμοιρία. Όποιος διοικεί παίρνει αποφάσεις και προηγείται των γεγονότων, ώστε να μη σύρεται πίσω από αυτά!
Όλοι τώρα αποθεώνουν την ομάδα του 2004, λέγοντας πως σαν κι αυτά τα παιδιά που έγιναν πρωταθλητές Ευρώπης δεν θα περάσει ξανά κανείς! Ωστόσο, πολλοί ήταν αυτοί που τότε έβγαιναν στα ραδιόφωνα το 1999 και το 2000 και το 2001 και έλεγαν πως η Εθνική Ομάδα με τον Ζαγοράκη, με τον Χαριστέα, με τον Καραγκούνη, με τον Μπασινά και με τον Φύσσα δεν πάει πουθενά! Έτσι είναι η φύση του ανθρώπου! Ωραιοποιεί πάντα το παρελθόν διότι θεωρεί ότι ήταν όλα τα πράγματα καλύτερα ξεχνώντας ένα βασικό συστατικό: πως η κρίση περιέχει το φίλτρο που κάνει όλα τα παλιά να μοιάζουν καλύτερα απλά γιατί είμασταν νεότεροι! Η ομάδα λοιπόν μπορεί να μην είχε κάποιο μεμονωμένο ταλέντο όπως πιθανώς η ομάδα του 1970 ή του 1980, αποδείχτηκε όμως στην πορεία πως είχε και ικανότητα και εμπειρία και κυρίως την πολύ καλή σχέση όλων των ποδοσφαιριστών μεταξύ τους κάτι που είχε δημιουργήσει το κλίμα για να γίνει αυτό η παρουσία του Ρεχάγκελ.
Η νύχτα της 12ης Ιουνίου δεν ήταν η αρχή. Αυτή είχε γίνει πολύ νωρίτερα ένα βράδυ που δεν υπολόγιζε κανείς με μια απλή διαδικαστική νίκη με την Αρμενία με 2-0. Τότε που οι εφημερίδες είχαν ως κοινό μυστικό πως αν χάναμε πάλι, ο Γιάννης Κυράστας θα αναλάμβανε άμεσα, ωστόσο ο Γκαγκάτσης βγαίνοντας στην εκπομπή μου, μια μέρα πριν στον ΣΠΟΡ FM, έλεγε κάθετα πως δεν πρόκειται να φύγει ο προπονητής και μαζί του θα έφευγε και ο ίδιος αν χρειαζόταν, αλλά η ομάδα θα έβρισκε τον δρόμο της!
Η 4η Ιουλίου του 2004 ήταν το τελευταίο κομμάτι ενός παζλ που άρχισε να συμπληρώνεται μετά από εκείνο το ματς και τα δυο πιο κρίσιμα γκολ του Ντέμη Νικολαΐδη με την Εθνική Ομάδα! Προσέξτε, όχι τα ωραιότερα, ούτε τα καλύτερα, αλλά τα πιο κρίσιμα, γιατί μας έδωσαν την «ανάσα» να φτάσουμε στον Μάρτιο. Η νίκη στο Μπέλφαστ, που δεν την υπολόγιζε ως σημαντική ο κόσμος, άλλαξε τη δυναμική του ομίλου! Άλλωστε, εκεί κόντρα στους Βορειοϊρλανδούς πέταξαν βαθμούς τόσο οι Ισπανοί, όσο και οι Ουκρανοί.
Μετά ήρθαν εκείνες οι κολλητές επιτυχίες. Με το σήμα κατατεθέν για σκορ, 1-0. Ειδικά η επικράτηση επί των Ισπανών μέσα στην Σαραγόσα με το γκολ του Γιαννακόπουλου σηματοδότησε την νέα εποχή.
Μετά Αθήνα με Ουκρανία με τη σέντρα του Τσιάρτα και το γκολ του Χαριστέα, έπειτα Ερεβάν με γκολ του Δέλλα και πάλι Αθήνα, στην Λεωφόρο με τη Βόρειο Ιρλανδία. Αυτή που τότε δεν μπορούσε ούτε να σκοράρει σε παιχνίδι και η οποία 12 χρόνια μετά μας νίκησε μέσα-έξω και πήγε για πρώτη φορά έπειτα από το 1986 σε μία διοργάνωση, υπενθυμίζοντας σε όλους μας, πως όλα τα πράγματα στο ποδόσφαιρο κάνουν κύκλους και είναι δανεικά!
Εκείνη η νίκη με το πέναλτι του Τσιάρτα μας έκανε να νιώθουμε τυχεροί που μία μεγάλη φουρνιά παικτών δεν θα έφευγε από τα γήπεδα, χωρίς να έχει αξιωθεί να πάει σε μεγάλη διοργάνωση.
Πλησιάζοντας στα τελικά, με το που είχαμε σηκώσει λίγο την μυτούλα, πάμε στην Ολλανδία και τρώμε την σφαλιάρα μας. Τέσσερα γκολ σε ένα ημίχρονο. Μας έκανε καλό. Έπεσαν οι τόνοι, φυσικά κάποιοι μιζέριασαν. Φυσιολογικά πράγματα για την χώρα που ζούμε. Η ομάδα έφυγε για την Πορτογαλία, περνώντας για προετοιμασία από την Ελβετία. Όποιοι ζούσαν κοντά στην αποστολή έλεγαν πως ήμασταν έτοιμοι για κάτι καλό.
Τελευταίο άρθρο πριν την πρεμιέρα, στις 12-6-2004 στο SPORTIME, φροντίζω να οριοθετήσω τι εννοούσα προσωπικά ως επιτυχία. «Σε έξι ματς στο παρελθόν σε μεγάλες διοργανώσεις έχουμε 1-14 γκολ και μία ισοπαλία. Άρα δύο γκολ και μία νίκη είναι ο πήχης». Πρεμιέρα στο Πόρτο, που είχαν στηθεί χοροί. Ένα πρωινό με λίγο αεράκι και εκείνη την αύρα που φέρνει ο Ατλαντικός Ωκεανός. Στην προβλήτα της Ριμπέιρα, δίπλα στην περίφημη γέφυρα που έχτισε πριν ένα αιώνα ο ίδιος ο Άιφελ, οι Πορτογάλοι ετοιμάζονταν να γιορτάσουν.
Ήταν η μέρα που περίμεναν από τον Δεκέμβρη του 1999, λίγο πριν εκπνεύσει η χιλιετία που τους είδε να είναι θαλασσοκράτορες και εξερευνητές. Μία χώρα που κάποτε αφέντευε τον κόσμο. Η αίσθηση ήταν πως μία τέτοια μέρα τους ανήκε και θα ήταν δική τους. Ομολογώ πως αν έπαιζαν με οποιαδήποτε άλλη ομάδα, θα είχα παρασυρθεί και εγώ σε αυτό το ντελίριο. Ήταν το πάρτι τους.
Όταν η ομάδα βγήκε στο χορτάρι με τον Ζαγοράκη πρώτο, η μνήμη μου γύρισε σχεδόν δώδεκα χρόνια πίσω. Το 1993 στο Λουξεμβούργο όταν η Εθνική Ανδρών του Παναγούλια κέρδιζε 3-1 σε ένα αδιάφορο ματς, αφού ήδη είχαμε προκριθεί στο Μουντιάλ. Η πτήση της επιστροφής είχε τέσσερις ώρες καθυστέρηση. Σε μία γωνία στο αεροδρόμιο μιλούσα με τον Θοδωρή που τότε ήταν στις Ελπίδες. «Πρέπει να είναι ωραίο να περιμένεις πότε θα πας Μουντιάλ» μου έλεγε κοιτώντας μία παρέα των Ανδρών που χαβαλέδιαζε. «Και εσύ θα πας» του λέω. «Πότε; Σε αυτό αποκλείεται, έχουν άλλοι σειρά» ήταν τα λόγια του. «Θα έρθει και εσένα η ώρα σου» του είχα απαντήσει. «Μη βιάζεσαι». Την παραμονή του ματς στο Πόρτο, του θύμισα την κουβέντα μας εκείνη. «Νόμιζα πως το '98 με το Μουντιάλ και την ισοπαλία με τους Δανούς, πως είχε πετάξει το πουλάκι για πάντα» ήταν η ατάκα του.
Την στιγμή του εθνικού ύμνου έπιασα τον εαυτό μου να συγκινείται! «Τα έχουμε δει όλα» μου είπε κάποιος συνάδελφος που καθόταν πιο πλάι. Έτσι νόμιζα και εγώ. Που να ξέραμε τι θα ζούσαμε τις επόμενες 25 μέρες!
Το ματς ξεκίνησε. Ο Καραγκούνης δικαίωσε το...όνειρο του Χελάκη (ο οποίος επέμενε από την παραμονή πως θα σκοράρει η τυπάρα) και μετά πήραμε και το πέναλτι με τον Γιούρκα. Ο Μπασινάς έστειλε τον Ρικάρντο από την άλλη. Είδα τους Πορτογάλους να κλαίνε. Αισθάνθηκα άσχημα με την παιδική φατσούλα που ξέσπαγε σε λυγμούς μόλις δέκα μέτρα πιο δίπλα μας στην εξέδρα. Τους είχαμε χαλάσει το πάρτι.
Επιστρέφοντας με τον Αλέξη Σπυρόπουλο στο ξενοδοχείο το Πόρτο ήταν μία έρημη πόλη! Άδειοι δρόμοι χωρίς χορούς και τραγούδια. Πλην της Ριμπέιρα στο κέντρο. Εκεί οι Έλληνες είχαν στήσει χορό. Εκείνο το βράδυ, αν οι παίκτες έμπαιναν σε ένα αεροπλάνο και γύριζαν στην χώρα θα ήταν ήρωες έτσι κι αλλιώς. Για πάντα. Φυσικά έμειναν εκεί. Και την συνέχεια θα την μαθαίνουν οι επόμενες γενιές σαν παραμύθι.
Με την Ισπανία, στην έδρα της Μποαβίστα βρήκαμε το γκολ από την εκπληκτική πάσα, σχεδόν 30 μέτρων του Τσιάρτα και το σουτ του Χαριστέα. Με την Ρωσία στο Αλγκάρβε παραλίγο να πάθουμε το κάζο του αιώνα, αλλά μας γλύτωσε ο Βρύζας. Στα νοκ άουτ, η Γαλλία μας περίμενε, αλλά ο Χαριστέας βρέθηκε στην άκρη της σέντρας που έβγαλε, μετά από την απίθανη ντρίμπλα στον Λιζαραζού, ο Ζαγοράκης. Μόλις σφύριξε ο Φρισκ την λήξη, βούρκωσα. Ήταν μία περίεργη αίσθηση, έμοιαζε παράλογο.
Πίσω στο Πόρτο για τον ημιτελικό, με την καλύτερη ομάδα του τουρνουά, την Τσεχία. Την ώρα που ο Δέλλας έβρισκε την μπάλα με το κεφάλι, βγάζοντας εκατομμύρια ανθρώπων στους δρόμους, ήμασταν πια σε άλλη διάσταση. Η Ελλάδα στον τελικό! Μείναμε ξύπνιοι, σχεδόν όλο το βράδυ και προσπαθούσαμε να το πιστέψουμε.
Την μέρα του τελικού η αισιοδοξία ξεχείλιζε από τα λόγια όλων μας. Δεν μπορώ να το εξηγήσω λογικά, 20 χρόνια αργότερα αλλά δεν νομίζω πως υπήρχε άνθρωπος που έλεγε πως φοβάται το ματς. Οι Πορτογάλοι μας περίμεναν για την ρεβάνς. Μία φορά τους κάναμε την πλάκα, τώρα ήταν η σειρά τους. Έτσι νόμιζαν. Και το έλεγαν. Το ματς δεν θα μπει ποτέ στο πάνθεον των ωραιότερων τελικών, αλλά μεταξύ μας ποιος ενδιαφέρεται; Για εμάς θα παραμένει αξέχαστος γιατί και στο ποδόσφαιρο ισχύει ό,τι και για την ομορφιά: είναι απόλυτα υποκειμενικό ζήτημα.
Το γκολ του Χαριστέα μας απογείωσε. Την ώρα της απονομής τρίβαμε τα μάτια μας και τσιμπιόμασταν μήπως και δεν γινόταν πραγματικά αυτό που βλέπαμε. Στην μικτή ζώνη, λίγο αργότερα, ο Θοδωρής Ζαγοράκης μου έδινε να κρατήσω το Κύπελλο. Εκείνα τα δευτερόλεπτα μου μένουν τόσο έντονα χαραγμένα στη μνήμη που θεωρώ πως δεν θα τα λησμονήσω ποτέ. Είναι στιγμές που η λογική ξεπερνά τα όνειρα. Και σε κάνει να νιώθεις ευλογημένος και ευτυχισμένος που κάποια μέρα κάποτε έζησες όλη αυτή την πορεία από την αρχή έως το τέλος από κοντά και έβλεπες την ίδια την ιστορία να «γράφεται» μπροστά στα μάτια σου!
