Η ΤΣΣΚΑ Μόσχας αγαπά την Ελλάδα, ειδικά την τελευταία δεκαετία, με αρκετούς εκπροσώπους μας να είναι οι εκλεκτοί του ισχυρού άντρα των Ρώσων, Αντρέι Βατούτιν, για θέσεις στον πάγκο της, κυρίως ως βοηθοί προπονητή, αλλά και μια περίπτωση πρώτου προπονητή. Πέραν αυτών υπήρξαν και παίκτες που φόρεσαν τη φανέλα της ομάδας, κάποιοι με μεγάλη επιτυχία. Η πρόσληψη λοιπόν του Στέφανου Δέδα ως βοηθού είναι η τελευταία σε μια «αλυσίδα με αρκετούς κρίκους». Ώρα να κάνουμε βουτιά στο παρελθόν και να φέρουμε στη μνήμη μας όλα τα προηγούμενα ονόματα.
Οι παίκτες
Ο Θοδωρής Παπαλουκάς πέρασε τα περισσότερα χρόνια από κάθε άλλων Έλληνα στην ομάδα. Μετά τη δεύτερη θέση στο ελληνικό πρωτάθλημα του 2002 με την επική ανατροπή της ΑΕΚ επί του Ολυμπιακού από 0-2 σε 3-2, μετέβη στη Μόσχα για λογαριασμό της ΤΣΣΚΑ εκείνο το καλοκαίρι. Παρέμεινε μέχρι και το 2008, πριν επιστρέψει στους Πειραιώτες και είχε ένα δεύτερο πέρασμα τη σεζόν 2013 πριν αποσυρθεί.
Με το μυαλό του ήταν ο ιδανικός πόιντ γκαρντ για να αξιοποιεί παίκτες όπως ο Ματίας Σμόντις, ο Ραμούνας Σισκάουσκας και τόσα άλλα μεγάλα ονόματα, σε ένα κλαμπ που ποτέ δε λυπόταν τα χρήματα και είχε από τους μεγαλύτερους προϋπολογισμούς στη Euroleague. Κατέκτησε το πρωτάθλημα κάθε σεζόν που βρέθηκε εκεί, επτά τίτλοι στο σύνολο, ενώ πήρε και τρεις συνεχόμενες φορές το Κύπελλο, το διάστημα 2005-2007. Εκείνη την περίοδο στα μέσα της δεκαετίας ο σύλλογος κατάφερε να πάρει και δύο φορές το ευρωπαϊκό στέμμα, κατακτώντας τη Euroleague το 2006 και το 2008. Το 2006 μάλιστα ο ίδιος αναδείχθηκε MVP τόσο στο Final 4, όσο και στο ρωσικό Κύπελλο, Ευρωπαίος παίκτης της χρονιάς, κορυφαίος παίκτης στη Ρωσία (2005 και 2007 οι άλλες δύο φορές) και κατέκτησε το triple crown (πρωτάθλημα, κύπελλο και Euroleague).
Την επόμενη χρονιά έφτασε μια ανάσα από δεύτερη συνεχόμενη κατάκτηση της κορυφαίας διασυλλογικής διοργάνωσης, αλλά έχασε από τον Παναθηναϊκό στον τελικό της Αθήνας. Τότε μάλιστα αναδείχθηκε πρώτος πασέρ του θεσμού, πρώτος σκόρερ του τελικού και πολυτιμότερος παίκτης της κανονικής σεζόν. Οι εμφανίσεις αυτών των ετών συνετέλεσαν ώστε να του απονεμηθεί τιμητική διάκριση ως ένα από τα 50 πιο σημαντικά πρόσωπα στην ιστορία της διοργάνωσης το 2008, αλλά και άλλη μία το 2013 ως ένας από τους Euroleague Legends, μέλος ενός πολύ κλειστού κλαμπ. Σε όλη τη θητεία στην ΤΣΣΚΑ βρήκε άλλα τρία μεγάλα ονόματα από τη χώρα μας.
Ο Νίκος Ζήσης βρέθηκε μαζί με τον Θοδωρή Παπαλουκά από το 2007 ως το 2009. Κατέκτησε δύο πρωταθλήματα (2008, 2009) και μια Euroleague, (2008) φτάνοντας σε δύο ακόμα τελικούς (2007 και 2009) Μπορεί να μην πήρε σε ποσότητα όσα κατάφερε σε Ιταλία και Γερμανία, όμως στη Ρωσία κατέκτησε τον πιο σπουδαίο τίτλο του. Κι εκείνος ήρεμη δύναμη, έξυπνος παίκτης που έβλεπε γήπεδο, έβαζε τα σουτ που έπρεπε και ήταν τιμιότατος στην άμυνα.
Ο Δήμος Ντικούδης ήρθε νωρίτερα, για μόλις μια σεζόν το 2005. Η ομάδα έφτασε μέχρι το Final Four που διεξήχθη στη Μόσχα, όμως Ταού Κεράμικα (νυν Μπασκόνια) απέκλεισε τους Ρώσους στον ημιτελικό με 85-78.Εντός συνόρων τα πήγε πολύ καλύτερα κατακτώντας πρωτάθλημα και Κύπελλο.
Ο Νίκος Χατζηβρέττας, ο οποίος συνυπήρξε μαζί με τον Ντικούδη ως δύο σημαντικότατα στελέχη του Παναθηναϊκού στα μέσα και τέλη της δεκαετίας του 2000, με κατάκτηση του ευρωπαϊκού θρόνου, αλλά και δημιουργία δυναστείας εντός συνόρων, έγινε κάτοικος Μόσχας το 2003, ακριβώς μια σεζόν πριν υπογράψει στο «Τριφύλλι». Ένα πρωτάθλημα Ρωσίας στο πλευρό του Θοδωρή Παπαλουκά, πριν τα σαρώσει όλα στην επιστροφή του στην Ελλάδα.
Ο Κώστας Κουφός κλείνει το «παζλ» των παικτών κάνοντας επίσης μια σεζόν, στο πρόσφατο παρελθόν, το 2020. Η ΤΣΣΚΑ ήταν η πρώτη του Ευρωπαϊκή ομάδα, μετά από μακρά θητεία στο NBA από το 2008 μέχρι το 2019. Δυστυχώς όταν υπέγραψε, η σεζόν στη Euroleague ματαιώθηκε λόγω του κορωνοϊού, όπως συνέβη και σε εγχώριο επίπεδο. Αγωνίστηκε το 2021 στον Ολυμπιακό, ενώ λίγο πριν την ημερολογιακή έλευση του 2022 πήγε στη θυγατρική λίγκα του NBA, την G-League.
Οι προπονητές
Η Ελλάδα μπορεί εδώ και αρκετά χρόνια να έχει πέσει επίπεδο αγωνιστικά, τόσο σε συλλογικό επίπεδο εντός συνόρων όσο και στην Ευρώπη, με τις κακές εμφανίσεις και σε επίπεδο Εθνικών ομάδων να μην αποτελούν εξαίρεση, όμως σαν προπονητική σχολή έχει ουκ ολίγα άτομα που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό, ή έστω είχαν πέρασμα σε προηγούμενα έτη. Για αρκετούς από αυτούς σημείο αναφοράς είναι η ΤΣΣΚΑ Μόσχας, η οποία συνεχίζει να… ψωνίζει από τη χώρα μας με τέσσερις περιπτώσεις.
Η πιο επιτυχημένη είναι αυτή του διδύμου του Δημήτρη Ιτούδη με τον Ανδρέα Πιστιόλη.
Ο Ιτούδης ξεκίνησε την προπονητική του καριέρα τη δεκαετία του 1990 ως προπονητής της Κ-18 της Ζάγκρεμπ, μετά βοηθός προπονητή στην πρώτη ομάδα, πριν επιστρέψει στην Ελλάδα στο ίδιο πόστο για τον ΠΑΟΚ, στον οποίο έγινε και προπονητής για λίγο, φτάνοντας μέχρι τον τελικό του Κυπέλλου Κυπελλούχων το 1996. Μετά από θητείες ως πρώτος προπονητής σε Φίλιππο Θεσσαλονίκης και ΜΕΝΤ, έγινε βοηθός του Ζέλικο Ομπράντοβιτς στον Παναθηναϊκό. Από το 1999 ως το 2012 έζησε ανεπανάληπτες στιγμές κατακτώντας πέντε Euroleague, έντεκα πρωταθλήματα κι επτά κύπελλα.
Μετά από μια σεζόν στην Μπάνβιτ το 2013, απάντησε θετικά στην πρόταση της ΤΣΣΚΑ. Κατέκτησε δύο φορές τη Euroleague (2016 και 2019), την πρώτη φορά μάλιστα απέναντι στον Ομπράντοβιτς κι έγινε ο δεύτερος Έλληνας που το καταφέρνει, μετά τον Γιώργο Μπαρτζώκα με τον Ολυμπιακό το 2013, ενώ τις δύο αυτές χρονιές αναδείχθηκε και καλύτερος προπονητής της διοργάνωσης. Όσον αφορά τα εντός Ρωσίας πήρε έξι πρωταθλήματα και ένα Supercup.
Σε όλη αυτή τη διαδρομή του Iτούδη, ο Ανδρέας Πιστιόλης ήταν το δεξί του χέρι και ο βοηθός που εμπιστευόταν περισσότερο απ’ όλους. Πλέον αποδέχθηκε την πρόταση της Γαλατασαράι και αυτή θα είναι η πρώτη του δουλειά ως προπονητής. Το ξεκίνημά του στον χώρο έγινε στα τμήματα υποδομής του Παναθηναϊκού το 1996, παραμένοντας στη θέση αυτή ως το 2005. Μετά πήγε στο τεχνικό τιμ του Ομπράντοβιτς στην πρώτη ομάδα και όταν ο Ιτούδης αποχώρησε τον πήρε μαζί του τόσο στην Τουρκία με την Μπάνβιτ, όσο και στην ΤΣΣΚΑ.
Εκτός του Πιστιόλη, δε, μέλος του τημ από την πρώτη μέρα ανάληψης της τεχνικής ηγεσίας της ΤΣΣΚΑ από τον Ιτούδη ήταν και παραμένει μέχρι σήμερα ο Κώστας Χατζηχρήστος, ένας από τους κορυφαίους γυμναστές σε ομάδες μπάσκετ στην Ευρώπη. Ο Χατζηχρήστος εργάσθηκε έως το 2006 στον Πανιώνιο και στη συνέχεια, στον Ολυμπιακό επί ημερών Γκέρσον Καζλάουσκας για να επιστρέψει στον Πανιώνιο πριν μεταβεί στη Μόσχα.
Ο Στέφανος Δέδας είναι... πολυταξιδεμένος, έχοντας κι αυτός κοινά σημεία με τον Ιτούδη. Πέρασε βοηθός από ΠΑΟΚ και ΜΕΝΤ, όπως ο νυν προπονητής της ΤΣΣΚΑ, για να έρθει ο Ηρακλής και το Ρέθυμνο. Η θητεία του στον ΟΦΗ από το 2007 μέχρι το 2009 ήταν η μόνη του ως πρώτος προπονητής για καιρό. Μέχρι να γίνει προπονητής της Γκαζιαντέπ το 2015 είχε εργαστεί ως βοηθός εκεί, στην Σπαρτάκ Μόσχας, στον Άρη και στην Εθνική Σλοβενίας στο πλευρό του Γιούρε Ζντοβτς.
Από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας ανέλαβε τα ηνία σε Γκαζιαντέπ και Μπαχτσετσεχίρ πριν αφήσει την Τουρκία για το Ισραήλ και τη ΧάποελΧολόν. Μαζί της κατέκτησε τη Βαλκανική λίγκα το 2021 και αναδείχθηκε καλύτερος προπονητής το στη χώρα την ίδια χρονιά. Το καλοκαίρι ανέλαβε την ΑΕΚ στην οποία ήρθε αντιμέτωπος με ελλειπές ρόστερ λόγω τραυματισμών, κορωνοϊού και απαγόρευσης μεταγραφών από τη FIBA, κατάφερε όμως να την οδηγήσει μέχρι τον τελικό του Κυπέλλου, κόντρα στον Ολυμπιακό. Όταν ο Πιστιόλης έφυγε για την Τουρκία, αποδέχθηκε την πρόταση της ΤΣΣΚΑ και θα είναι ο νέος βοηθός του Ιτούδη.
Ο Γιάννης Σφαιρόπουλος είχε εμπειρία από τη Ρωσία νωρίτερα απ’ όλους, όντας βοηθός του Γιόνας Καζλάσκουσκας το 2012 στην ΤΣΣΚΑ. Βρέθηκε στη… λάθος πλευρά του «θαύματος της Πόλης» στον τελικό κόντρα στον Ολυμπιακό, με μόνη παρηγοριά την κατάκτηση του πρωταθλήματος εκείνη τη σεζόν. όμως κατάφερε να πάρει δύο πρωταθλήματα με την ομάδα του Πειραιά (2015, 2016) και να συμμετάσχει σε δύο τελικούς Euroleague (2015, 2017). Εξαργύρωσε τη θητεία του εκεί, αναλαμβάνοντας τη Μακάμπι Τελ Αβίβ από το 2018 μέχρι και πριν λίγο καιρό. Παρά το κακό κλίμα στο τέλος έφυγε με τρία πρωταθλήματα και ένα κύπελλο.
Η ΤΣΣΚΑ Μόσχας έχει τα μάτια της στραμμένα στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, κυρίως για προπονητές και δίνει ευκαιρίες συνεχώς σε πρόσωπα, σε μια σχέση που αντέχει στο χρόνο και πιθανόν η χώρα μας να έχει ακόμη περισσότερους εκπροσώπους στο μέλλον.
Γιώργος Διαλυνάς
www.bnsports.gr
